Basın İlan Kurumu öncülüğünde 2022 yılında Basın Kanunu ve Kurum mevzuatında yapılan değişikliklerin ardından yaşanan dönüşüm ile süreli yayın kapsamına alınan internet haber siteleri, resmî ilan ve reklam yayımlama hakkı kazanmak suretiyle kamu desteğine kavuşurken, internet medyası çalışanları da özlük haklarını elde etmiştir. 1 Nisan 2023 tarihi itibarıyla uygulamaya konulan gelir modeli sektördeki fikir işçisi istihdamına ciddi katkı sağlamıştır.
Kurumun paydaşları, meslek profesyonelleri ve üniversitelerin medya alanında çalışma yürüten iletişim, hukuk ve siyasal bilgiler fakültelerinden akademisyenlerin katılımıyla hazırlanan Resmî İlan ve Reklam Yönetmeliği ile ilk olarak resmî ilan yayımlayan gazetelere ait internet haber sitelerine bu hak tanınmıştır. Sadece dijital ortamda faaliyet gösteren yayınlar ise başvurularının akabinde mevzuattaki ölçütlere göre gözlemlenmek üzere beklemeye alınarak aranan şartları yerine getirmeleri halinde Kurum görev alanına dâhil olmuşlardır.
Fikir ve içtihat farkı gözetmeksizin kamu kaynaklarının süreli yayınlara resmî ilanlar yoluyla aktarılmasını sağlayan Kurum, gazetelerde olduğu gibi internet haber sitelerinin de niteliklerinin artırılması ve korunmasının yanında gerçek okuyucuya ulaşmasını temel kurallardan biri olarak belirlemiştir. Belirlenen hedef doğrultusunda mevzuat düzenlemeleriyle eş zamanlı olarak ziyaretçi trafiklerinin ölçümlenmesi amacıyla “BİK Analitik” sistemi geliştirilerek 2023 yılında kullanılmaya başlanmıştır.
Bu Politika Belgesiyle Basın İlan Kurumunun 60 yılı aşkın süredir yazılı basına sunduğu hizmetlerden edindiği tecrübe dijital medya ortamına aktarılırken, internet haber sitelerinin bir nevi tirajı kabul edilebilecek ziyaretçi trafik verilerinin hangi temel değerler, ilkeler ve standartlara göre ölçümlendiği genel bir çerçevede kamuoyu
Basın İlan Kurumu, 195 sayılı Kanun uyarınca resmî ilan ve reklamların gazete, dergi ve internet haber sitelerinde yayımlatılmasıyla görevli ve yetkilidir.
Bu çerçevede, 195 sayılı Kanuna istinaden Basın İlan Kurumu Genel Kurulu tarafından Resmî İlan ve Reklam Yönetmeliği hazırlanarak Resmî Gazete’nin 1 Şubat 2023 tarihli ve 32091’inci sayısında yayımlanmıştır. Anılan Yönetmelik ile internet haber sitelerinin taşıması gereken vasıflar ve yükümlülükler detaylı bir şekilde düzenlenmiştir.
Yönetmeliğin 61’inci maddesinde internet haber sitelerinin belirli sayıda ziyaretçi trafiğini sağlamaları, dolayısıyla “okunur” olmaları diğer yükümlülüklere oranla önemli bir ölçüt kabul edilmiştir.
Söz konusu düzenleme ile eş zamanlı olarak Kurum görev alanına dâhil olan internet haber sitelerinin ziyaretçi trafiklerini ölçümlemek üzere “BİK Analitik” adında yerli ve millî bir ölçümleme sistemi geliştirilerek Türkçe dilinde kullanıma sunulmuştur.
BİK Analitik markası, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından koruma altına alınmış; Türk Standardları Enstitüsü’nün test süreçlerinden başarıyla geçerek “TS ISO/IEC 25051” Standardı Belgesini almıştır.
Yönetmelik uyarınca Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun yetkilendirdiği bağımsız bir kuruluş tarafından denetlenen BİK Analitik ölçümleme sisteminin “ISAE 3000 Uluslararası Güvence Denetim Standardı”na uygun olarak işlediği onaylanmıştır.
1. 1. Politika Belgesinin Amacı
BİK Analitik Kullanım Koşulları ve Ölçümleme Politika Belgesinin temel amacı; Basın İlan Kurumu tarafından hukuka uygun bir biçimde yürütülen veri ölçümleme faaliyetinin temel değerlerini, ilkelerini ve Kurumun yükümlülüklerini kamuoyuyla paylaşmak, kullanım koşulları ve teknik tedbirlere ilişkin genel çerçeveyi açıklamaktır.
1. 2. Politika Belgesinin Kapsamı
Politika Belgesi; Basın İlan Kurumunun yükümlülükleri, ziyaretçi trafik bilgilerinin BİK Analitik marifetiyle ölçümlenmesi sırasında gözetilen temel değerler, ölçümleme kriterleri, verilerin sınıflandırılması, verilerin gizliliği ve güvenliği, kullanıcı kimlik politikası, okur
bazlı trafik (OBT), denetleme, şeffaflık, hesap verebilirlik, gözden geçirme ve raporlama ile mülkiyete ilişkin konuları kapsamaktadır.
İnternet haber sitelerinin yükümlülükleri ise Kurum mevzuatı ile belirlendiğinden bu belge kapsamına alınmamıştır.
1. 4. Geri Bildirim ve Politika Belgesinde Değişiklik Yapma Yetkisi
Kurum, sistemin sorunsuz işleyişi ve geliştirilmesi amacıyla yapılacak tüm geri bildirimlere açıktır
Kurum, ilgili mevzuat hükümlerinin değişmesi veya diğer hallerde Politika Belgesinde değişiklik yapma hakkını saklı tutar. Yapılan değişiklikler Kurumun internet siteleri üzerinden duyurulur.
1. 5. Politika Belgesinin Yürürlük Tarihi
Politikası Belgesi, 01/01/2025 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiştir. Bu belgenin tamamının veya belirli maddelerinin yenilenmesi durumunda yürürlük tarihi güncellenerek buna ilişkin bilgiye belgenin sonunda yer verilir. Belge, Kurumun internet sitesi bik.gov.tr ile ilan portalı ilan.gov.tr’de yayımlanır.
2.İlkeler, Yükümlülükler ve OBT Politikası
İşbu Politika Belgesi ile genel ilkeleri ve temel değerleri belirlenen BİK Analitik ölçümleme faaliyetleri; Şeffaflık, Hesap Verebilirlik ve Gözden Geçirme ilkeleri çerçevesinde yürütülmektedir.
2.1. İlkeler
BİK Analitik ölçümleme faaliyetlerinin yürütülmesinde benimsenen temel ilkeler aşağıda açıklanmıştır.
Şeffaflık
Kurum, BİK Analitik marifetiyle yerine getirdiği ölçümleme faaliyetini şeffaflık içerisinde yürütmektedir. İnternet haber siteleri, trafik verilerinin hangi kriterlere göre ölçümlendiği, bu konuda sunulan hizmetler, hakları ve yükümlülükleri konusunda bilgilendirilmektedir.
Hesap Verebilirlik
Kurum, ölçümleme faaliyetlerini objektif kriterler ve uluslararası standartlar çerçevesinde, internetin kendine özgü yapısını göz önünde bulundurarak, yürürlükte bulunan mevzuat hükümleri uyarınca usule ve hukuka uygun şekilde yürütmektedir.
Hukuki denetime tâbi olan Kurum, kanunların kendisine tanıdığı yerindelik hakkı çerçevesinde, internet haber sitelerinin trafik verilerini ölçümlemeye ilişkin genel kurallarkoyabilir, bunları değiştirebilir veya kaldırabilir.
BİK Analitik, Kurumun kendi mevzuatında yer verilen hüküm uyarınca Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilen bağımsız kuruluşlarca denetlenmektedir.
Gözden Geçirme
Kurum, iç raporlama ve dış raporlama sonucunda BİK Analitik’te iyileştirme ve geliştirme yapılmasını gerektiren hallerde, sistem bütünlüğünü göz ardı etmeksizin gerekli adımları atar.
2.2. Yükümlülükler
Ziyaretçi trafik bilgilerini ölçümleme faaliyetinin yerine getirilmesi ile ilgili yükümlülükler aşağıda açıklanmaktadır.
Bilgilendirme Yükümlülüğü
BİK Analitik marifetiyle yürütülen ölçümleme faaliyetlerinden elde edilen veriler, takip eden gün saat 14.00 itibarıyla İlan Bilişim Sistemi (İLANBİS) üzerinden internet haber sitelerine açıklanır.
Trafik Verilerini Saklama Yükümlülüğü
Ziyaretçi trafik bilgileri başta olmak üzere ölçümlenen ve analiz edilen veriler, hizmetlerin sürdürülmesi ile istatistik üretiminde kullanılmak üzere en az 3 yıl süreyle muhafaza edilir.
Veri Güvenliğini Sağlama Yükümlülüğü
Kurum, kişisel veri sorumlusu sıfatıyla Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun (KVKK) 12’nci maddesinde belirtilen veri güvenliğine ilişkin yükümlülüklerini “Basın İlan Kurumu Veri İşleme Politikası” uyarınca yerine getirir. Ayrıca kişisel veri dışındaki bütün verileri kendi sistemlerinde güvenli bir şekilde muhafaza eder.
BİK Analitik ile ölçümlenen hiçbir veri yurt dışına aktarılmaz. Verilerin üçüncü kişilerle paylaşılmasının zaruri olduğu hallerde yapılan sözleşmelere gizlilik hükümleri eklenmekte ve gerekli teknik ve idari tedbirler alınmaktadır.
Sistemin Kalite Standardını Sağlama Yükümlülüğü
Kurum, BİK Analitik’in yürürlükteki mevzuat hükümlerine ve internet hizmetlerine dair kalite standartlarına uygun şekilde çalışmasından sorumlu olduğu gibi, TS ISO/IEC 25051 Standardına uygunluğunu sürdürmekle de yükümlüdür.
Proaktif Çözüm ve Geliştirme Yapma Yükümlülüğü
Kurum belirlenen politika doğrultusunda kendi bünyesinde gerekli önlemleri almak ve periyodik olarak iç denetim mekanizmalarını işleterek politikaya uyumun devamlılığını temin etmekle yükümlüdür. Ayrıca, gerektiğinde bu belgeyi değiştirme, güncelleme ve internet teknolojisinin dinamik yapısına uyum için gerekli tedbirleri alma hakkına sahiptir.
2.3. Okur Bazlı Trafik ve Kullanıcı Kimlik Politikası
Resmî ilanların taşıdığı hukukî amaç ve nitelikler ile hitap ettiği kitle göz önünde bulundurularak internet haber siteleri için Okur Bazlı Trafik (OBT) politikası benimsenmiştir.
OBT, internet haber sitelerinde yayımlanan içeriklerin okunma ve etkileşim verileri gözetilerek, gerçek okuyucuların doğal davranışlarını gösteren trafiklerin dikkate alınmasıdır. Bu bağlamda, otomatize edilmiş sistemler tarafından oluşturulmuş, periyodik olarak kendini tekrarlayan, öngörülebilir veya insan davranışlarıyla uyumsuz hız, ziyaret sıklığı, etkileşim seviyeleri ya da yüksek sayfa görüntüleme içeren trafikler, geçerli kabul edilmez. BİK Analitik, diğer ölçümleme sistemlerinden bu yönüyle ayrılmaktadır.
Yüklenmemesi Gereken Veriler
BİK Analitik, bir ziyaretçinin tanınmasına olanak sağlayan (vatandaşlık numarası, ad-soyad, e-posta adresi gibi) veya belirli bir cihazı kalıcı olarak tanımlayan verilerini (tanımlayıcının sıfırlanamayan benzersiz cihaz tanımlayıcısı gibi) yüklememektedir.
3.BİK Analitik’in Mülkiyet Hakkı
Mülkiyeti Basın İlan Kurumunda bulunan BİK Analitik markası ulusal ve uluslararası düzeyde korunmaktadır. Marka haklarını ihlâl eden davranışlar ilgili kanunlar uyarınca hukuki ve cezai sorumluluk doğuracaktır. Kurumun mülkiyet hakkından kaynaklanan yetkilerini sınırlamaksızın, internet haber siteleri ve diğer tüm ilgililer, aşağıda belirtilen ihlâlleri yapmayacaklarını ve herhangi bir üçüncü tarafın anılan ihlâlleri yapmasına izin vermeyeceğini peşinen kabul etmiş sayılırlar. Bu kapsamda;
● BİK Analitik’i mevzuatta öngörülen amacı ve kapsamı dışında kullanmak, alınan hizmeti veya hakkı (alt lisansla) kiraya vermek, satmak ya da başka herhangi bir şekilde devretmek,
● BİK Analitik’i kopyalamak, modifiye etmek, adapte etmek, dönüştürmek, ters mühendislik, kaynak kod oluşturma veya kaynak koduna dönüştürme işlemleri ile türevi çalışmalar hazırlamak, herhangi bir kaynak kod ya da ticari sırları keşfetmeye yönelik girişimde bulunmak,
● BİK Analitik’in çalışmasına müdahale eden veya müdahale etmeye çalışan herhangi bir cihaz, yazılım kullanmak, yayımlamak ya da tanıtmak,
● Kurumun açık yazılı onayı olmaksızın herhangi bir amaç için BİK Analitik ile ilgili ticari markalar, ticari unvanlar, hizmet markaları, logolar, alan adları ve diğer ayırt edici marka özellikleri veya herhangi bir telif hakkı ya da diğer mülkiyet haklarını kullanmak ve bunları tescil ettirmek, tescil ettirmeye çalışmak veya tescil ettirmeye çalışan başka bir kişiye yardımcı olmak yasaktır.
4.Verilerin Güvenliği ve Gizliliğin Sağlanması
Kurum ölçümlenen verilerin hukuka uygun işlenmesini sağlamak için gerekli tüm teknik ve idari tedbirleri alıp denetlemek suretiyle BİK Analitik’i güvenlik odaklı geliştirmeyi temel prensip olarak benimsemiştir. Bu tedbirler elde edilen verilere hukuka aykırı erişimi, verilerin yetkisiz olarak açıklanmasını ve verilerin güvenli ortamlarda saklanmasını da kapsamaktadır.
BİK Analitik, veri işleme güvenliği, gizliliği ve hukuka uygunluğu sağlamak için aşağıdaki hususları gözetmektedir:
● Veri ölçümleme faaliyetleri güncellenen teknik sistemlerle geliştirilmektedir.
● Veri ölçümleme ve saklama alanlarına yönelik, teknolojik gelişmelere ve hukuka uygun altyapı - güvenlik sistemleri kurulmakta olup, alınan teknik önlemler Kurum tarafından belirlenen denetim mekanizması tarafından periyodik olarak denetlenmekte, risk teşkil eden hususlar yeniden değerlendirilerek gerekli tedbirler alınmaktadır.
● Kanun, Kurum mevzuatı ve talimatları kapsamında, ölçümlenen verilerin ifşa edilmemesine ve kişisel veriler ile ticari sırların korunmasına yönelik önlemler alınmaktadır.
● Verilere erişim ve yetkilendirme süreçleri, işle alâkalı birim özelinde tasarlanarak, erişim ve yetkilendirme çözümleri bu durum gözetilerek devreye alınmaktadır.
● Kurum personeli, erişim sağladıkları verileri ilgili mevzuat hükümlerine aykırı olacak şekilde açıklayamayacağı, amacı dışında kullanamayacağı, üstlenilen yükümlülüğün görevden ayrılmalarından sonra da devam edeceği konusunda bilgilendirilmekte vebu doğrultuda kendilerinden gerekli taahhütler alınmaktadır.
● Verilerin saklanması konusunda teknik gereklilikler sebebiyle, dışarıdan hizmet alınması durumunda, verilerin hukuka uygun olarak aktarıldığı ilgili firmalar ile akdedilen sözleşmelerde; verilere erişecek kişilerin, bu verilerin korunması amacıyla gerekli güvenlik tedbirlerini alacağına ve kendi kuruluşlarında tedbirlere uyulmasını sağlayacağına ilişkin hükümlere yer verilmektedir.
● İş ortakları ve tedarikçiler ile Kurum arasında akdedilen sözleşmelerde, protokol ve gizlilik anlaşmalarında ilgili mevzuatkapsamında gerekli olan uyarılara ve ikazlara atıf yapılmaktadır.
● Ölçüme dair veriler, yurt dışına aktarılmamaktadır.
5.Ölçümleme Kriterleri ve Teknik Ayrıntılar
BİK Analitik, internet haber sitelerinin Resmî İlan ve Reklam Yönetmeliği’nin 61’inci maddesinde belirtilen şartları sağlayıp sağlamadıklarının tespitine yönelik çok boyutlu ve çok metrikli ölçümleme yapmaktadır. Yönetmeliğin anılan hükmündeki ölçümlemeye yönelik kriterler işbu Politika Belgesinde Genel Kriterler, Özel Kriterler ve Tamamlayıcı Kriterler olarak sınıflandırılmıştır.
5.1. Genel Kriterler
Zorunlu Ölçümleme
Resmî ilan yayımı ile alâkalı internet haber siteleri Kullanım Koşulları ve Ölçümleme Politikasına tâbidir. Bu kapsam dışındaki internet haber sitelerinin ziyaretçi trafik verilerinin ölçümlenmesi, Kurumca uygun görülmesi halinde düzenlenecek protokole istinaden mümkündür.
Ölçüm Takip Kodunun Kullanımı
İnternet haber siteleri, kendileri için oluşturulmuş benzersiz ölçüm takip koduna, İLANBİS/ Beyan Sistemi üzerinden Yayın Bilgileri ekranına erişerek ulaşabilecektir. Kodun, alan adı değişikliği durumu da dâhil olmak üzere, güncel bir şekilde kullanılması esastır
İnternet haber sitelerinin ölçüm takip kodunu, İLANBİS kullanıcı adı ve şifresinin verilmesini müteakip 3 iş günü içerisinde Kurum mevzuatı çerçevesinde eklemesi gerekmektedir.
BİK Analitik ölçüm takip kodunun; gazetecilik faaliyeti ile alâkalı olmayan alt alanlar hariç tüm sayfaların header alanında ( etiketlerinin arasında), varsa diğer ölçüm araçlarına ait takip kodlarının öncesinde ve kesintisiz olarak bulundurulması zorunludur.
Koda ilişkin herhangi bir değişiklik veya kısaltma yapılamaz. Kod, hiçbir sayfada birden fazla yer alamaz. Alan adı sağlayıcısı, yer sağlayıcısı veya içerik yönetim sisteminden kaynaklı olarak ölçüm takip kodunun çalışmamasına sebep olacak problemler ilgili internet haber sitesinin sorumluluğundadır.
BİK Analitik’e veri gönderen kod hakkında aydınlatma ve bildirim sorumluluğu internet haber sitelerine aittir.
5.2. Özel Kriterler
Yurt Dışı Trafiğin Ölçüme Dâhil Edilme Oranı
Ziyaretçi ölçümünün hesaplanmasında yurt içi kaynaklı trafikler dikkate alınmaktadır.
istisna olarak, Genel Kategoride yer alan internet haber sitelerinin ziyaretçi trafiklerine yurt dışı kaynaklı olanların yüzde 10’u dâhil edilmektedir.
Ortalama Sayfada Kalma Süresi
Ziyaretçilerin günlük ortalama sayfada kalma süresinin, Genel Kategorideki internet haber siteleri için en az 1 dakika, diğer kategorilerde yer alanlar için ise en az 30 saniye olması zorunludur.
Doğrudan Trafik Oranı
İnternet haber sitelerinin kategori ve göstergelerine göre belirlenen ziyaretçi sayılarının yüzde 10’unun doğrudan gelen trafiklerden oluşması gerekmektedir.
Oturumda Ölçümleme Süre Sınırı
İnternet haber sitelerinden alınan veriler hesaplanırken 1 saniye ve altında gerçekleşen ziyaretçi trafikleri dikkate alınmaz.
5.3. Tamamlayıcı Kriterler
Trafiğin “Sıfır” Olarak Kabulü
BİK Analitik’in çalışması için gerekli tedbirleri almayan, kodu belirlenen yere doğru şekilde yerleştirmeyen veya ölçümlemeyi engelleyici faaliyetlerde bulunan ve bu faaliyetlerine son vermeyen internet haber sitelerinin trafik verileri “sıfır” olarak kabul edilmektedir.
Donanım ve Yazılımların Güncelliği
BİK Analitik’in doğru veri alabilmesi için internet haber sitelerinin sistem, yazılım ve donanımlarının güncel olması ve sorunsuz çalışması gerekmektedir.
Kurum dışındaki herhangi bir kişi, işletme, şirket ya da kuruluşun noksanlığı veya kusuru sebebiyle ölçümleme aksaklıklarından Kurum sorumlu değildir
5.4. BİK Analitik API’lerini Destekleyen Tarayıcılar
Güncel web teknolojilerini ve JavaScript desteğini sağlayan tüm tarayıcılar BİK Analitik API’lerini desteklemektedir. BİK Analitik sistemi JavaScript temelinde ölçümleme mekanizmasına sahip olduğundan, tarayıcının JavaScript desteği kritik önemdedir. Tarayıcının gizlilik ve güvenlik ayarlarının ölçümleme verilerini etkileyebileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Eski tarayıcı sürümlerinin veya eski tarayıcıların ölçümleme verilerinin toplanmasında problem yaşanabilir.
5.5. BİK Analitik Veri Aktarım Güvenliği
Kurumun internet haber sitelerine ait ölçümleme verilerini kendi sunucularına aktarması esnasında verilerin doğruluğunu ve güvenliğini sağlamak için kullandığı yöntem ve protokollerden bazıları şunlardır:
● Güvenli Bağlantılar: BİK Analitik, veri aktarımında HTTPS (Hypertext Transfer Protocol Secure) kullanır. Bu protokol, verilerin şifrelenmesini sağlayarak, tarayıcı ile sunucu arasında güvenli bir bağlantı kurar.
● Şifreleme: HTTPS ile gönderilen tüm veriler şifrelenir, böylece aktarım sırasında verilerin üçüncü şahıslar tarafından ele geçirilmesi veya değiştirilmesi önlenir.
5.6. BİK Analitik’in İnternet Haber Sitelerinin Performansına Etkisi
İnternet haber sitesi ile BİK Analitik’in sunucuları arasındaki trafik, veri toplama amacıyla yapılan isteklerden oluşur. Bu trafik, site performansını olumsuz etkilemez.
5.7. Benzer Ölçümleme Sistemleriyle Mukayese
BİK Analitik, benzer trafik ölçümleme sistemlerinden belli yönlerle ayrılmaktadır. Dolayısıyla ölçümlediği ziyaretçi trafik verilerinin doğrulanması diğer sistemlerin verilerinden hareketle yapılamaz.
