Rize Ziraat Odası Başkanı Bünyamin Arslan, Türkiye çay piyasasında giderek artan boyalı çay kullanımının hem ekonomik hem de sağlık açısından büyük bir tehdit haline geldiğini belirtti. Restoran ve kafelerde yaygın olarak kullanılan bu ürünlerin çoğunlukla denetim dışı olduğunu söyleyen Arslan, çay sektöründe tehlike çanlarının çaldığını ifade etti.
“Restoranların %60–70’i boyalı çay kullanıyor”
Boyalı çayın kaynağının izlenemediğine dikkat çeken Arslan, ürünlerin market raflarında yer almadığını ve bu nedenle denetlenmelerinin zorlaştığını söyledi. Arslan, “Türkiye’de restoran ve kafelerin yüzde 60–70’inde boyalı çay kullanılıyor. Doğrudan işletmelere satıldığı için kontrol mekanizması devre dışı kalıyor” dedi.
Ucuz maliyet, büyük kâr
Boyalı çayın piyasada adeta “su kat sat” mantığı ile satıldığını belirten Arslan, bu durumun haksız rekabet yarattığını dile getirdi:
“Kaliteli çayın kilosu 280–300 lira. Ancak 5 kilosu 850 liraya satılan boyalı çaydan binlerce bardak çay çıkıyor. Çöp çay kırılıp granül hâline getiriliyor, boya ile karıştırılarak 60–70 liraya mal ediliyor.”
Bu yöntemle hem üreticinin gelir kaybı yaşadığını hem de tüketici sağlığının ciddi şekilde riske atıldığını vurgulayan Arslan, “Boyalı çay içen vatandaş aslında ne içtiğini bilmiyor” diye konuştu.
“Pazarın %35’i boyalı çayın elinde”
Türkiye’de yıllık yaklaşık 240 bin ton kuru çay tüketildiğini hatırlatan Arslan, pazarın yüzde 35’inin kontrolsüz ve sağlıksız boyalı çaylara geçtiğini açıkladı. Arslan, bu oranın giderek yükseldiğini belirterek acil önlem çağrısı yaptı.
Denetimler artırıldı ama yeterli değil
Tarım ve Orman Bakanlığı ile yapılan görüşmeler sonucunda denetimlerin artırıldığını belirten Arslan, “Geçen yıl birçok firmaya yönelik numune alımları ve denetimler yapıldı. Ancak bu mücadele henüz istenen seviyede değil” ifadelerini kullandı.
Üretici kota nedeniyle özel sektöre yöneliyor
Arslan, ÇAYKUR’un taban fiyatı korumasına rağmen kota nedeniyle birçok üreticinin özel sektöre mecbur bırakıldığını söyledi:
“Özel sektör 18 liraya çay alıyor. Üretici masrafları ve kredi yüküyle baş başa kalıyor.”
Acil düzenleme çağrısı
Bünyamin Arslan, hem yerli çay üretiminin korunması hem de tüketici sağlığının güvence altına alınması için daha sıkı denetimlerin yapılması, yaptırımların artırılması ve izlenebilirliğin sağlanması gerektiğini ifade etti.
Sektördeki kontrolsüzlüğün devam etmesi halinde Türkiye çayının uzun vadede itibar kaybı yaşayacağı uyarısında bulundu.