Hatay, tarih boyunca birçok medeniyetin izlerini taşıyan ve kültürel zenginlikleriyle öne çıkan bir şehir. Ancak, pek çoğumuzun aklında bir soru var: Hatay adı nereden geliyor? ve Hatay'ın eski adı nedir? Bu gizemli ismin kökenine inmeden önce, Hatay'ın tarihi dokusunu keşfetmeye hazır olun. İlginç coğrafi konumu ve farklı kültürlerin etkileşimi, Hatay'ı adeta bir kültür mozaiği haline getirmiş durumda. Bu yazıda, sadece bir ismin değil, aynı zamanda bir şehrin tarihine de bir pencere açacağız.
Hatay adı nereden geliyor?
Anadolu'nun en eski yerleşim merkezlerinden biri olan Hatay yöresi, tarih boyunca zengin kültürü ve yaşam kolaylıklarını sunan ılıman iklimiyle dikkat çekiyor. Verimli toprakları ve iklim koşulları sayesinde, bölgedeki yerleşimler Orta Paleolitik Dönem'e, yani İ.Ö. 100,000 yıllarına kadar uzanmaktadır.
Hatay'ı özel kılan bir diğer önemli özellik ise, Anadolu'yu Çukurova üzerinden Suriye-Filistin'e bağlayan önemli kavşak noktalarından birinde bulunmasıdır. Ayrıca, Hatay bölgesi, Mezopotamya'dan Akdeniz'e ulaşmanın en uygun limanlarını barındırarak stratejik bir konuma sahiptir.
İsmi İ.Ö. 1200'lü yıllara dayanan Genç Hitit prenslikleri dönemine uzanan Hatay'ın adının kaynağı, Amik Ovası'ndaki Hitit Prenslikleri'nin birleşmesiyle oluşan Hattena Krallığı'na dayandırılmaktadır. Bu krallığın başkenti, günümüzde Kırıkhan yakınlarındaki Kanula'da (Çatalhöyük) bulunan antik bir yerleşim yeridir. Hatay adını bu bölgeye 1936 yılında Mustafa Kemal Atatürk vermiştir. Hatay'ın merkezi ilçesi Antakya, İ.Ö. 300 yılında Seleukos 1. Nikator'un babası Antiokhos'un onuruna Antiokheia ismiyle anılmıştır.
Hatay adı, 1930'lu yıllarda ortaya çıkan bir yer adıdır. Osmanlı döneminde bugünkü Hatay toprakları, İskenderun ve/veya Antakya olarak adlandırılıyordu. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarında bu bölgeler Türkiye sınırları dışında kalıyordu ve Hatay Sorunu olarak bilinen süreçte kaderi belirleniyordu.
1936'da Cumhuriyet gazetesinde yayınlanan bir makalede, Siirt milletvekili İsmail Müştak Mayakon, Hatay'ın adının tarih boyunca bölgeye yerleşen "Hatay Türkleri"nden geldiğini ileri sürdü. Bu yazının ardından Türk basınında Hatay adı kullanılmaya başlandı ve daha sonra resmi olarak bu bölgeye Hatay adı verildi. 1940 genel nüfus sayımında bölge "Hatay vilayeti" olarak kaydedildi.
Hatay adının kökeni, Hattena Krallığı'ndan geldiği ve Atatürk'ün bu adı 1936 yılında bölgeye verdiği de belirtilmiştir. Bu, Hatay'ın adının taşıdığı zengin tarih ve siyasi önemin bir yansımasıdır.
