Yarın öğle saatlerinde Uluslararası Uzay İstasyonu'na (UUİ) ulaşması beklenen Axiom-3 ekibini, yer çekimsiz ortamın eğlencesinden uyku bölmelerine ve konserve yiyeceklere, halihazırda UUİ'de bulunan 7 kişiyle bir arada yaşamaktan birçok deney yapabilme fırsatına kadar eşsiz birçok tecrübe bekliyor.
AA muhabiri, TSİ 00.49'da uzay yolculukları başlayan Axiom-3 ekibini, UUİ'de nelerin beklediğine ilişkin bilgileri ve astronotların günlük yaşamlarına dair detayları derledi.
ABD yerel saatiyle 16.49'da (TSİ 00.49) NASA'nın Florida'daki Kennedy Uzay Merkezi'nden SpaceX'e ait uzay aracının başarıyla fırlatılmasının ardından Axiom Mission 3 (Ax-3) ekibinin uzay yolculuğu başladı.
Ax-3 ekibinin, ABD yerel saatiyle cumartesi sabahı 05.15 (TSİ 13.15) civarında Uluslararası Uzay İstasyonu'na ulaşması bekleniyor.
Ax-3 misyonunda bulunan Michael Lopez-Alegria, Alper Gezeravcı, Marcus Wandt ve Walter Villadei'yi UUİ'de nasıl bir yaşamın beklediği de merak konusu.
Günlerini bir arada deneylerle geçirecek Ax-3'ü konserve yiyecekler, geri dönüştürülmüş su, uyku tulumu ve harika bir uzay manzarası bekliyor.
UUİ, 6 uyku bölmesi, 2 banyosu, bir spor salonu ve 360 derece görünüm sağlayan yuvarlak penceresiyle 6 odalı bir evden daha büyük bir alandan oluşuyor.
UUİ'de misyonlarına 27 Eylül 2023'te başlayan Expedition 70 ekibinde Andreas Mogensen, Jasmin Moghbeli, Furukawa Satoshi, Loral O’Hara, Konstantin Borisov, Oleg Kononenko ve Nikolai Chub bulunuyor. UUİ'ye ulaşan Ax-3 ekibini, Expedition 70 astronotları ve kozmonotları karşılayacak.
Rus, ABD'li, Japon ve Danimarkalı 7 astronota; Türk, İspanyol asıllı ABD'li, İsveçli ve İtalyan'dan oluşan 4 kişilik Ax-3 ekibinin de katılmasıyla mini bir dünya mozaiği oluşacak.
Astronotlar, dünyadan uzaya bakmanın aksini birlikte tecrübe edecek. İki ekip, haftalarca kolektif yaşam bilincinde mutluluk ve stresi de birlikte deneyimleyecek.
Egzersizin önemi ve temel ihtiyaçlar
Astronotları uzayda ve UUİ'de bekleyen ilk ve en önemli etmen, yerçekimsiz ortam. Dünyadayken su altında aldıkları eğitimlerle yerçekimsiz ortama alışan ve "süzülerek" yaşamayı öğrenen astronotların bedenlerini korumak için UUİ'de her gün 2 saat egzersiz yapmaları gerekiyor.
Aksi takdirde astronotluğun gerektirdiği güçlü bir zihin ve beden uyarınca yerçekimsiz ortamdakiler, kas ve kemik erimesiyle karşılaşabiliyor. Stres ve baskı altında çalışabilme becerisi gerektiren astronotluk, sağlıklı bir fiziksel bütünlüğün yanı sıra güçlü bir zihni de şart koşuyor.
Yerçekimsiz ortamda yemek ve içecek tüketmek de çok farklı çünkü sıvı maddeler, havada anında dağılıyor. Bu nedenle yiyecek ve içecekler özel paketlerde kullanılıyor. Sıvı içeceklerse toz halinde olup özel tüplerde, suda çözünecek şekilde muhafaza ediliyor.
Uzayda yaşam için zamanla temel besin ihtiyacının yanında özel tercihlere göre de sistem geliştirildi ancak gıdaların çoğu hala konserve ve özel paketlerde bulunuyor.
Halihazırda yaklaşık 300'den fazla yiyecek bulunuyor ve astronotlar kendi tercihlerine göre yemekler de getirebiliyor. Neredeyse bütün yiyecekler 1 ya da 2 yıl önce konserve, poşet, ışınlanmış veya dondurulmuş gıda şeklinde hazırlanıyor.
Astronotların tahmini 1 günü
Astronotlar, genel çalışma disiplinlere göre, UUİ'ye ulaşmalarının ardından sorumlu oldukları deneylere başlıyor. Yaklaşık 2 hafta UUİ'de vakit geçirecek ekip, oradaki pek çok astronot gibi güne Greenwich saatine göre 06.00'da başlayacak.
Astronotlar, UUİ'de kahvaltıda bir arada vakit geçirmelerinin ardından misyon kontrol merkeziyle görüşerek günün programlamasını ve görevlerini ele alacak.
Misyon kontrol merkeziyle iletişimlerini güçlü tutan astronotlar, akşam saatlerinde günün işlerini tamamlamalarının ardından sohbet ederek yemeklerini yiyecek. Gün içinde 2 saatlik egzersizlerini tamamlayan astronotlar, 22.00 gibi uyku tulumlarındaki yerlerini alacak.
Astronotlar, Dünya'dakinin aksine uyku tulumlarıyla temas ederek uyuyamıyor zira yer çekimsiz ortam nedeniyle süzülmeye devam ediyorlar. Onlar için "uzanmak" tabiri tam anlamıyla geçerli olmuyor; süzülebilmeleri dolayısıyla baş aşağı şekli de uyku pozisyonlarından biri olabiliyor.
Su, geri dönüştürülerek kullanılıyor
UUİ'de oranlar değişkenlik gösterse de suyun yaklaşık yüzde 93'ü geri dönüştürülerek kullanılıyor. Astronotların nefes alıp verişlerinden, bedensel atık ve sularından elde edilerek saf hale getirilen su, UUİ'deki temel sıvı kaynağı.
Her litresinin uzaya getirilmesinin çok büyük maliyete sebep olması nedeniyle su, olabildiğince geri dönüşüm şeklinde kullanılıyor.
NASA'ya göre su geri dönüşüm sistemi, mürettebatın uzay aracıyla getirilen suya bağlı kalma oranını yüzde 65 düşürüyor.
