Grönland bağımsızlığını ilan etmek üzere

Grönland, Haziran ayı başında yerel halkın Danimarka'dan bağımsızlık yolunda önemli bir adım olarak gördüğü bir anayasa taslağı açıkladı. On yıl önce olsa bu pek dikkat çekmezdi. Bugün Rusya ve ABD arasındaki çatışma stratejik konumdaki adayı çok daha önemli kılıyor. Ancak Grönland'ın izleyeceği yol belli olsa da tam egemenlik hedefine ne zaman ulaşacağı -hatta ulaşıp ulaşmayacağı- kesin değil.

1950'lerin başından beri ABD Hava Kuvvetleri adanın kuzeybatı ucundaki Thule'de bir üs işletiyor. Kuzey Kutup Dairesi'nin 1.200 kilometre kuzeyinde yer alan bu üs, ABD silahlı kuvvetlerinin en kuzeydeki üssü. Başlangıçta Stratejik Hava Komutanlığı'nın efsanevi B-52 bombardıman uçakları için inşa edilen üs, yıllar içinde erken uyarı füze savunma sisteminin önemli bir parçası haline geldi. Thule 2020 yılında ABD Uzay Kuvvetleri'ne entegre edildi.

NATO'nun kurucu üyelerinden biri olan Danimarka, Grönland'daki ABD askeri tesislerine haklar tanıma konusunda uzlaşmacı davrandı, hatta bazı durumlarda yerel halkın zorla çıkarılmasını bile kabul etti. Danimarka tarafının tek talebi, kendi bayrağının da ABD bayrağının yanında dalgalanması olmuştur.

Danimarka'nın Grönland üzerindeki kontrolünün devamının sağlam olmayabileceğine dair erken bir uyarı 2019 yılında Donald Trump'ın adayı satın almayı teklif etmesiyle geldi. Sonuçta, Amerika'nın 19. yüzyılda Alaska'yı Rusya'dan satın almasının oldukça iyi bir anlaşma olduğu ortaya çıktı. Ne olduysa oldu ve Grönland için yapılan teklif kesin bir dille geri çevrildi.

Dönemin Grönland başbakanı Kim Kielsen, adasının satılık olmadığını açıkça belirtmiş, satılık olsa bile teklifin Danimarka'ya değil Grönland'a yönelik olması gerektiğini söyledi. Kopenhag'dan Başbakan Mette Frederiksen de aynı açıklamayı yaparak "Grönland Danimarkalı değildir. Grönland Grönlandlıdır."

Kendini usta bir anlaşma yapıcı olarak ilan eden Trump, önemli bir stratejik varlık üzerinde ABD'nin tam kontrolünü sağlayacak kişinin kendisi olduğunu düşünmüş olabilir. Ya da belki de medyanın ilgisini çekmek için yaptığı bir başka tuhaf oyundu. Sebep ne olursa olsun, olay Danimarka ve Grönland arasındaki ilişkiye ışık tuttu.

Stratejik konum

Grönlandlılar bağımsızlıklarını elde etmeyi başarırlarsa, çok değerli bir gayrimenkulün kontrolünü ele geçirmiş olacaklar. 

Sadece 57,000 nüfusu ve kara kütlesinin yüzde 80'inin buzlarla kaplı olması nedeniyle adanın ekonomik önemi önemsiz görünebilir. Ancak stratejik konumu farklı bir hikâye anlatıyor.