İnsan vücudunda asıl enerjiyi sağlayan kaynak glikozdur. Bu nedenle kan değerindeki glikoz düşüklüğü büyük risk barındırmaktadır.
Kan şekeri seviyesi vücutta pek çok durumu etkilemektedir. Örneğin diyabet, kan şekeri seviyesinin normalden çok yüksek olduğu durumlarda ortaya çıkan bir hastalıktır. Hipoglisemi ise kan şekeri seviyesinin normalden çok düşük olduğu durumlarda ortaya çıkan bir hastalıktır. Açlık kan şekeri seviyesinin 70 mg/dL değerinin altına düştüğü durumda hipoglisemi meydana gelmektedir. Peki hipoglisemi nedir? Hipogliseminin belirtileri nelerdir? Hipoglisemi öldürür mü? Hipoglisemi tedavisi nasıl yapılır? Kan şekerinin ani düşüşünde kişiye ilk müdahale nasıl yapılmalıdır? İşte hipoglisemi ile ilgili merak edilen tüm detaylar.
Normal kan şekeri seviyesinin 70 mg/dL değerinin altına düşmesi hipoglisemi olarak adlandırılır. Kan şekeri yani glikoz vücudun asıl ve en önemli olan enerji kaynağıdır. Genellikle hipoglisemi diyabetle ilişkilendirilir. Diyabet hastası olan kişinin insülini aşırı alımında, yetersiz beslenmede ya da fazla alkol tüketiminde kan şekerinde düşüş meydana gelmektedir. Yani hipoglisemi durumu oluşur. Hipoglisemi belirtileri yaştan yaşa veya kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. En sık yaşanan semptomlar arasında; sarsıntı veya titreme, sinirlilik durumu ya da anksiyete, terleme, halsizlik veya yorgunluk, konsantrasyon veya dikkat kaybı, karın ve baş ağrısı, baş dönmesi, bilinç kaybı veya bayılma, açlık hissi gibi durumlar bulunmaktadır.
Hipoglisemi durumunda özellikle el ve ayaklarda titreme veya sarsılıyormuş gibi bir his oluşması
Soğuk soğuk terlemenin gerçekleşmesi, çok fazla ve ani terleme
Aniden gelen bir halsizlik ve yorgunluk hissi
Başın ağrıması ya da başın dönmesi, dengede kaybın yaşanması
Aniden oluşan sürekli yeme ve açlık isteği
Kalp atışlarında düzensizlik oluşması veya hızlanması
Aniden sinirlenme, sürekli bir sinirlilik hali, huzursuz hissetme veya anksiyete hissi
Karar vermede zorluk, dikkat ve konsantrasyonun bozulması veya zihinde oluşan bulanıklık
Herhangi bir yere bakarken odaklanmada güçlük yaşanması veya geçici bulanık görme
Karında rahatsızlık ve ağrının oluşması
Tehlikeli bir hipoglisemi durumunda bayılma ya da bilinçte kayıp görülmesi, nöbetlerin meydana gelmesi
Özellikle son madde olmak üzere bu belirtilerin yaşanması durumunda hemen doktora başvurulmalı ve tedavi olunmalıdır.
Hipoglisemiye aşırı insülin salınımının oluşması neden olur. Pankreas hücrelerinin büyümesine neden olup, insülin salınımının olması gerekenden fazla gerçekleşmesine neden olan durumlar ise şunlardır:
Çok fazla insülin kullanmak, yanlış insülin almak veya insülini yağ yerine kana enjekte etmek,
Karbonhidrat alımını doğru sınırlandırmamak, gerektiğinden daha az almak,
Çok fazla veya yüksek dozda ilaç kullanmak, ilaçları yanlış zamanda almak,
Aşırı düzeyde egzersiz yapmak,
Öğüt atlamak,
Gebelik döneminde adet kanamaları yaşamak,
Yemek yemeden alkol tüketmek
Şeker hastalığı olmayan kişilerde ise hipoglisemiye neden olan durumlar aşağıdaki gibidir:
Reaktif hipoglisemi
Reaktif hipoglisemi, yemek yedikten sonra ortaya çıkan kan şekeri düşüklüğü olarak kabul edilir. Yemek yedikten 2-4 saat sonra meydana gelir. Genellikle beyaz pirinç, beyaz ekmek, kek ve hamur işleri gibi besinler tüketildikten sonra ani yükselmenin ardından hipoglisemi yaşanır.
Açlık hipoglisemisi
Şeker hastası olmayan kişilerde aslında uzun süre aç kalmak kan şekeri düşüklüğüne yol açmaz. Bunun en önemli nedeni, vücudun depolanmış glikozu kullanmasıdır. Ancak şeker hastası olmayan insanlarda hipoglisemiye yol açan bazı nedenler söz konusudur. Bunlar şöyle sıralanabilir:
Tüketilen alkol vücudun glikoz üretimini engelleyen bir durumdur. Birkaç gün süreyle yoğun bir şekilde alkol tüketir ve de aç kalırsanız vücuttaki depolanmış glikoz tükenir. Bunun sonucunda da kan şekeri düşüklüğü yaşanır ve vücut kan şekerini sağlıklı bir şekilde düzenleyemez.
Önemli hastalıklar
Hepatit, siroz, enfeksiyon, böbrek ve ilerlemiş kalp hastalıkları, hipoglisemi sebepleri arasında yer alan önemli hastalıklardandır. Bunun sebebi, vücudun depolanmış şekilde duran glikozu daha hızlı tüketmesidir. Bu tüketim sonrasında da hipoglisemi oluşumunun önüne geçilmesi mümkün değildir. Tedavi sürecine doğru gidilir.
İlaçlar
Başka birinin oral diyabet ilacını kullanmak, hipoglisemi nedeni olarak kabul görür. Örneğin sıtmayı tedavi etmek için kullanılan kinin de hipoglisemi nedenlerinden biridir.
Yoğun insülin üretimi (insülinoma)
Nadir görülen bir pankreas tümörü olan insülinoma, fazla insülin üretimi doğuracağından hipoglisemi meydana getirir. Diğer tümörler de insülin üretimini destekleyip hipoglisemiye yol açabilir.
Bunlarla birlikte hormonal eksiklikler ve bazı antibiyotik ilaçları da hipoglisemi (kan şekeri düşüklüğü) yaşanmasına sebebiyet verebilir. Bütün bu durumlar hipoglisemi oluşmasına yol açan nedenler olarak bilinir. Uzun süreli belirtiler ve devam eden kan şekeri düşüklüğünde doktor kontrolü gerekir ve tedavi sürecinin başlaması gerekir.
Uzun süreli kan şekeri düşüklüğü belirtileri yaşıyorsanız uzman bir hekime başvurmanız gerekir. Diyabet hastası olmayıp kan şekeri ölçüm cihazı kullanmıyor ve de hipoglisemi belirtileri görülüyorsa kan şekeri testi yaptırmanız zorunlu hale gelecektir. Belirtiler sonrası doktor muayenede tıbbi olarak nasıl bir geçmişe sahip olup olmadığınızı araştıracaktır. Bu araştırmaların ardından kan şekeri testiniz ölçülür. 70 mg’nin altında kalan değerler hipoglisemi olarak değerlendirilir ve tedavi uygulanmaya başlar.
Doktor bazı durumlarda ise kan şekeri düşüklüğünü teşhis etmek üç yöntem uygulayabilir. Bu yöntemler şunlardır:
Düşük kan şekeri belirti ve semptomları
Belirtilerin ortaya çıktığı an düşük kan şekerinin belirlenmesi
Düşük kan şekeri belirtilerinin kaybolması
Evde kan şekeri testi yapmak için kan şekeri test kiti bulundurmalısınız. Kan şekeri test kitinin içindeki neşterle parmağınızdan kan gelecek şekilde delik açtıktan sonra kan örneğini ölçüm cihazındaki şeride yerleştirmeniz gerekir. Bu işlemlerden sonra ortaya çıkacak sayı sizin hipoglisemi değerinizi belirleyecektir.
Kan şekeri düşüklüğü belirtileri sonra değer aralığı da normal seviyenin altında çıktıysa şeker ve karbonhidrat içerikli besinler tüketmek şekerinizi yükseltecektir.
Ayrıca kan şekeri tedavisinde başvurulması gereken yollar şöyledir:
Hızlı bir şekilde etkisini gösterecek 15-20 gram karbonhidrat yiyin veya için
Bunlar kolayca şekere dönüştürülen ve protein veya yağ içermeyen besinler olduğundan hipoglisemi tedavisinde fayda sağlayacaktır. Şeker, bal, pekmez, glikoz jeli, meyve suyu, soda veya yarım muz bu besinlere örnek olarak verilebilir.
Tedaviden 15 dakika sonra kan şekerini yeniden ölçün
Karbonhidrat yönteminin ardından kan şekerinizi yeniden ölçün. Değer 70 mg’nin üstüne çıktıysa tedavi işe yarıyor demektir.
Sağlıklı atıştırmalıklar veya yemek yiyin
Kan şekeri seviyeniz normal değerlere döndüğünde vicuttaki glikoz depolarının yenilenmesi için sağlıklı atıştırmalık tercih edebilirsiniz.
Tüm bunların yanı sıra kan şekeri yükseltmek için glikoz tabletleri de kullanabilirsiniz. Acil olarak tedavi edilmesi gereken bir hipogliseminiz varsa yanınızda glukagon kiti bulundurmanız önerilir. Her şeye rağmen kan şekeriniz olması gereken değeri yakalayamıyorsa doktora başvurmanız tavsiye edilir.
Genellikle diyabet hastası olan kişiler kan şekeri düşüklüğüyle karşı karşıya kalırlar. Bu durumun önüne geçmek kompleks karbonhdidrat alımları, az az ve sık yemek yiyerek mümkün olabilir. Ayrıca hipoglisemi diyeti yaparak da kan şekeri seviyesinin normal değerlere ulaşması sağlanabilir.
Hipoglisemiyi önlemek için:
Günde 3 ana öğün yerine 3 ila 4 saatte bir küçük öğünlere başvurulabilir.
Doymuş yağ ve trans yağ oranı yüksek gıdalardan uzak durun.
Rafine şekerleri hayatınızdan çıkarın.
Kompleks karbonhidratları tercih edin.
Yağsız protein yiyin.
