Adıyaman, her geçen gün keşfedilmeyi bekleyen birçok tarihi sırrı barındıran bir şehir olarak bilinir. Şehir hakkında en çok merak edilen sorulardan biri, Adıyaman adı nereden geliyor? ve Adıyaman'nın eski adı nedir?dır. Bu sorular, şehrin isminin ardında yatan anlamı çözmeye çalışan pek çok meraklı zihniyeti cezbetmektedir. Aynı zamanda, Adıyaman'ın eski adı konusu da tarih severleri etkileyen bir diğer konudur. Şimdi, bu soruların izini sürerek, Adıyaman'ın adının ve geçmişinin ardındaki gizemli öykülere doğru kısa bir tarihi yolculuğa çıkalım. İşte detaylar...
Adıyaman, tarih boyunca farklı devletlerin ve milletlerin egemenliği altına girmiş, çeşitli isimlerle anılmış bir şehirdir. Seyyah Ainsworth'a göre, şehir Doğulu coğrafyacılar tarafından Cholmodara, Romalılar tarafından Carbanum olarak bilinmiştir. Bizans İmparatorluğu döneminde Pordoniom adını alan şehir, Müslümanların eline geçtikten sonra Hısnımansur olarak anılmıştır.
Bugünkü Adıyaman isminin kökeni konusunda çeşitli iddialar bulunmaktadır. Bazı araştırmacılara göre, Adıyaman ismi Luvice dilinde "Ana Tanrıça Ülkesi" anlamına gelen Adaumana veya Ada-uma-(wa)na kelimelerinden türemiştir. Halk arasında ise Adıyaman isminin, Kommagene Krallığı devrinde isyan eden yedi kardeşin ardından söylenen Yedi Yaman tabirinin zamanla değişerek ortaya çıktığına dair bir efsane dolaşmaktadır.
Osmanlı döneminde Hısnımansur olarak anılan şehir, 1928'de resmî olarak Adıyaman olarak değiştirilmiştir. Şehir, tarih boyunca Hitit, Pers, Roma ve Bizans gibi çeşitli medeniyetlerin hakimiyetinde kalmıştır. 7. yüzyılda İslâm akınlarına uğrayan Adıyaman, çeşitli dönemlerde farklı Türk hükümdarlıklarının egemenliğine girmiştir.
Osmanlı idaresinde sancak olan Adıyaman, 1519'da Maraş eyaletine bağlı olarak yer almış, sonra farklı düzenlemelerle Diyarbekir vilayetine, Malatya sancağına ve Harput Vilayeti'ne bağlanmıştır. Cumhuriyet döneminde ise 22 Haziran 1954'te Adıyaman ilinin merkezi olmuştur.
Adıyaman, tarihî bir deprem felaketine sahne olmuştur. 6 Şubat 2023'teki Kahramanmaraş depremlerinde geniş çaplı yıkıma uğrayan şehirde binlerce kişi hayatını kaybetmiş, onlarca binası zarar görmüştür. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Adıyaman'ın güvenli bir bölgeye taşınacağı ve yeni yapıların inşa edileceği bir planı uygulamaya koymuştur.
Adıyaman isminin menşeiyle ilgili çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Bunlardan biri, Perre şehrinde putperest bir babanın yedi oğlunun öldürülmesi olayına dayanmaktadır. Diğer bir rivayete göre, Mansur'un kalesi olarak bilinen kalenin halk tarafından Hısn-ı Mansur olarak adlandırılmasıdır. Üçüncü bir rivayete göre ise, şehri çevreleyen vadilerin güzellikleri nedeniyle "Vadi-i Leman" kelimesinin zamanla "Adıyaman" şekline dönüştüğü söylenmektedir.
