Ruken KADIOĞLU-Canberk ÖZTÜRK/ANKARA, (DHA)- SAĞLIK Bakanlığı'nın 2018 yılında 18-36 ay arasındaki tüm çocuklara yönelik başlattığı Otizm Tarama ve Takip Programı ile bugüne kadar 2,5 milyon çocuğa otizm taraması yapıldı. Çocukların yaklaşık 4 binine otizm spektrum bozukluğu, 8 binden fazlasına da diğer gelişimsel bozukluklar tanısı konuldu. Bu sayede çocukların ihtiyaç duydukları erken müdahale tedavilerine en kısa sürede başlandı.

Sağlık Bakanlığı, otizm riski bulunan olguları erken dönemde tespit etmek ve hastalara erken tanı, tedavi, rehabilitasyon hizmeti sunmak amacıyla Aile Sağlığı Merkezleri'nde 18-36 ay arasındaki tüm çocuklara yönelik tarama programı yürütüyor. 2018 yılında pilot illerde başlatılan ve ardından ülke geneline yayılan program kapsamında bugüne kadar 2,5 milyon çocuğa otizm taraması yapıldı. Taramanın ardından 60 binden fazla çocuk ileri inceleme için çocuk ve ergen ruh sağlığı hastalıkları uzmanlarına yönlendirildi ve bunların yaklaşık 4 binine otizm spektrum bozukluğu, 8 binden fazlasına da diğer gelişimsel bozukluklar tanısı konuldu. Bu sayede çocukların ihtiyaç duydukları erken müdahale tedavilerine en kısa sürede başlandı.

'HER 36 ÇOCUKTAN BİRİNDE GÖRÜLEBİLİYOR'

2 Nisan Otizm Farkındalık Günü nedeniyle DHA'ya açıklama yapan Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü'ne bağlı Otizm, Zihinsel Özel Gereksinimler ve Nadir Hastalıklar Daire Başkanı Uzman Doktor Murat Gülşen, "Otizm spektrum bozukluğu; erken çocukluk çağında başlayan, gelişimin diğer çocuklardan daha farklı olduğu, dış dünyaya ilginin daha zayıf olduğu, dil gelişiminin diğer çocuklar gibi olmadığı ve bazı tekrarcı hareketlerin, davranışların olduğu durumları içeren bir bozukluk. Bu nörogelişimsel bozukluk da yaklaşık olarak yurt dışındaki verilere göre her 36 çocuktan birinde görülebiliyor" dedi.

'OTİZM 5 SORUYLA DEĞERLENDİRİLİYOR'

Uzman Doktor Gülşen, "Aile hekimlerimiz bu çocukları otizm risk faktörleri açısından 5 soruyla değerlendiriyor. Risk saptadıkları çocukları da yine il sağlık müdürlükleri koordinasyonuyla çocuk psikiyatri uzmanlarına yönlendiriyorlar. Bu program kapsamında şu anda yaklaşık 2,5 milyon çocuk değerlendirilmiş durumda. Program ülke genelinde bu şekilde devam ediyor ve daha da arttırılmasını, herkese ulaşmasını hedefliyoruz. Bunun dışında; tanı, tedavi, müdahale merkezlerimiz faaliyete başladı. Çok Disiplinli Çocuk ve Genç Ruh Sağlığı Merkezlerimiz (ÇÖZGEM) de yine otizm başta olmak üzere; özel gereksinimi olan çocuklara ve ailelerine erken müdahale, izlem, yetişkinliğe geçiş süreçlerinde daha nitelikli eğitimler veriliyor ve bu merkezler tüm ilgili disiplinlere erişimi bir arada sunabilen merkezler. Bu merkezlerde iş uğraşı terapistleri yani ergoterapistler, çocuk gelişimcileri, sosyal çalışma uzmanları, çocuk psikiyatristleri, dil konuşma terapistleri dahil olmak üzere multidispliner bir ekip hizmeti veriyor. Şu an için 10 ilde faaliyet gösteriyor ÇÖZGEM'ler ve yaygınlaştırılması için de çalışmalarımız devam ediyor" diye konuştu.

'OTİZMLİ ÇOCUKLAR İÇİN REHBER HAZIRLADIK'

Özellikle ÇÖZGEM personelinin donanımlarını artırmak üzere erken müdahale uygulamalarına yönelik olarak program hazırladıklarını belirten Gülşen, "Otizm spektrum bozukluğu ve diğer zihinsel özel gereksinimli olan çocuklara tanıya özgü mevcut bulguları azaltan, bireylerin toplumsal hayata katılımını artıran, bu konuda uluslararası olarak da etkinliği bilinen bir davranış terapisi metodu olan uygulama davranış analizi eğitimi sunuyoruz. Bunun üzerine otizmli çocukların gelişimi için müdahale kapasitesini artırdık ve ailelerimizin bu hizmetlerden kamu aracılığı ile bir ücret ödemeden yararlanabilmesini sağlıyoruz. Otizm üzerine çeşitli yayınlar hazırladık. Bunlarla farkındalık ve doğru bilgiye erişimi kolaylaştırmayı sağlıyoruz. Özellikle otizm spektrumu bozukluğu olan aileler, bireyler için ve sağlık profesyonellerimiz için iki ayrı rehber hazırladık; birisi uzman rehberimiz, birisi de aile rehberimiz. Bu rehberlerde güncel bilimsel bilgilerin yanı sıra sıkça sorulan sorulara da cevaplar yer alıyor. İnternet sitemizden ulaşılabiliyor. Ayrıca geçtiğimiz ay içerisinde özel gereksinimli bireylerde ortaya çıkabilecek beslenme sorunlarının önlenmesi ve erken dönem tespiti ve doğru müdahale ile etkin şekilde tedavi alabilmeleri için özel gereksinimli çocuklarda beslenme kitabımızı yayımladık. Böylece hastalarımızın doğru bilgiye, doğru beslenme biçimlerine ulaşabilmesini sağlamış olduk" dedi.

'ENGELSİZ ACİL PROJESİ BAŞLATTIK'

Sağlık Bakanlığı'nın 'otizm spektrum bozukluğu' gibi tanı alan çocuklara yönelik afet durumlarına hazırlık çalışmalarının da olduğunu vurgulayan Gülşen, "Bakanlığımızın hazırlamış olduğu mobil uygulama 'Özel Çocuklar Destek Sistemi' ile otizm başta olmak üzere zihinsel özel gereksinimi olan çocuklarımıza hem pandemide evde karantinada kalınan süreçte hem deprem döneminde o bölgede kalan bu hastalarımıza uzaktan sağlık hizmeti sağlamış olduk. Çocuk psikiyatristleriyle görüştürmüş olduk. Bu sistem olası afet durumlarında tekrar çalışmak için hazır olarak bekliyor. Onun dışında zihinsel özel gereksinimi olan çocuklar başta olmak üzere yine tüm çocuklarımıza afet durumunda nasıl bir ruh sağlığı desteği sağlamak gerektiğiyle alakalı multidispliner bir ekip tarafından 'Afet Durumu Çocuk Ruh Sağlığı Destek Eğitimi' programı hazırladık. Nörogelişimsel bozukluğu olan bu çocukların sese, ışığa karşı, kalabalığa karşı ciddi bir hassasiyeti ve aşırı tepkileri olabiliyor. Hastane acili gibi kalabalık ortamlara gittikleri zaman da bu yüzden sıkıntı yaşayabiliyorlar. 'Engelsiz Acil Projesi' ile hastalarımızı rahatlatmak için nörogelişimsel bozukluğu olan bireylere verilen acil sağlık hizmetinin niteliğinin arttırılması eğitim programını hazırladık. Pilot illerde de uygulamaya başlandı ve yaygınlaştırılmasını planlıyoruz" diye konuştu. (DHA)

FOTOĞRAFLI