Seza Nur ALPDÜNDAR/ İZMİR,(DHA)-EGE Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Döngü Kooperatifi ortaklığında Ege'nin ilk liflik keten tohumları olarak geliştirilen keten çeşitleri 'EFE35' ve 'CEMRE35' tanıtıldı. Bu yıl ilk kez İzmir'in Menemen ilçesi ve Tire ilçesi Kahrat Mahallesi'nde ekilen liflik keten çeşitleri çiçek açtı.

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Döngü Kooperatifi ortaklığında yürütülen 'Türkiye Orijinli Liflik Keten Genotipleri ile Keten Tarımının Tekrar Canlandırılması ve Kırsal Kesim İçin Gelir Getirici Yeni Faaliyet Alanlarının Yaratılması' projesi kapsamında EFE35 ve CEMRE35 keten çeşitleri Ege'nin ilk liflik keten tohumları olarak tescillendi. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Ulusal Tohum Gen Bankası'ndaki keten genotipleri, enstitü sahasında sürdürülen 5 yıllık çalışmalar sonucunda geliştirildi. Bu yıl ilk kez İzmir'in Menemen ilçesi ve Tire ilçesi Kahrat Mahallesi'nde ekilen tescilli keten çeşitleri EFE35 ve CEMRE35 Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü'nde gerçekleştirilen toplantıyla tanıtıldı.

'SULAMA İHTİYACI YOK'

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yağlı Tohumlar Şube Şefi Ayşegül Altunok Memiş, "Enstitü olarak ulusal tohum gen bankasına sahibiz ve burada Türkiye'nin her tarafından toplanmış olan farklı türlerde binlerce materyal muhafaza ediyoruz. Bunların içinde de keten genotiplerimiz var. Bize ilk gelindiğinde liflik de çalışılmak istendi. İlk liflik çeşitlerimiz Ege Bölgesi için geliştirme amacıyla çalışmalarımızı yürüttük ve seleksiyon ıslahıyla 2024 yılında tescil süreci tamamlandı. 2 adet genotipimiz Ege Bölgesi'nin ilk liflik keten çeşidi olarak tescil edildi. Bunlar teknik sap uzunluğu ve lif oranları, lif verimleri bakımından istenilen parametrelerde standartların üzerinde yer almıştır. Ortalama 150 ila 180 kilogram dekara verimleri var. Aynı zamanda liflik ketenlerde hasat dönemleriyle bağlantılı olarak hem tohum hem de lif elde edebilme seçeneğimiz var. Bu da üreticilerin için alternatif bir ürün olarak sunulmuştur. Sulama ihtiyacının olmayışı tamamen kışlık ektiğinizde doğal yağışlarla yetişen çiftçiye maliyeti olmayan bir ürünümüz. Çeşitlerde şu anda tekstil sanayinde yapılan çalışmalara ham madde teşkil etmesi adına tescili sertifikalandırılmış tohumlardır. Ülkemize hayırlı olmasını diliyoruz" ifadelerini kullandı.

'MAYIS ORTASINDA HASAT EDİLECEK'

Memiş, sözlerini şöyle sürdürdü: "Döngü Kooperatifi'yle yapmış olduğumuz çalışmada enstitüde 14 dekarlık bir alanda 2 ayrı çeşitte ekimleri gerçekleştirdik. Liflik ketenlerde 8-10 kilogram tohum atmak yeterli. Yabancı ot olarak da sıkıntısı olan bir ürün değil. Artan maliyetler, çapa, mazot, ilaç düşünüldüğünde sadece bir ilaçlamayla yabancı otun da önüne geçebildiğiniz, bitki geliştikten sonra otu baskıladığı için ekstra bir işçiliği ve zahmeti olmayan maliyeti olmayan bir ürün. 1980'de terk edilmiş ama 2024 yılı itibariyle tamamladık. Bu yıl da biz enstitümüzde 14 dekarı kooperatif için ürettik. Yaklaşık 20 dekarda il müdürlüklerinin taleplerini karşılamak için üretimleri gerçekleştiriyoruz. Aynı zamanda çeşitlerimizin üretim hakkı en kısa zamanda Döngü Kooperatifi'ne devredilecek. Döngü Kooperatifi aracılığıyla da çeşitlere ulaşılması mümkün olacak." 15 Mayıs'ta lif için hasat yapılmasını öngördüklerini dile getiren Memiş, liflerin gelişimlerinin güzel olduğunu ekimlerin soğuk havadan etkilenmediğini belirtti.

'KETEN GELECEĞİN MALZEMESİ'

Döngü Kooperatifi Başkanı Zeynep Derece ise "Bu yılki ekimimiz lif elde etmek amaçlı çünkü keten tohumunun en değerli bölümü lif. Türkiye ciddi bir keten lifi ithalatçısı. Hem iplik olarak hem lif olarak dünyanın her yerinden keten lifi ithal ediyor. Tekstilde pamuğun yerine giderek keten daha çok tercih edilmeye başladı. Ama asıl üzerinde çalıştığımız konu keten lifinin kompozit sanayinde kullanılması. Bu yıl birçok araç markası da içinde keten kompozit kullandığı araçlarını tanıtmaya başladılar. Keten geleceğin malzemesi olarak geçiyor. Çünkü çok daha hafif, dayanıklı ve geri dönüştürülebilir. O nedenle bu yılki amacımız bu bitkilerle lif Ar-Ge'si yapmak. Bununla ilgili 2 sanayi kuruluşuyla iş birliği yapıyoruz. Bir tanesi sapları soyarak lif elde edecek bir tekstil firması, kendi kuruluşunda ipi deneyecek. Bir diğeri de kompozit firması. O da bunlarla bir kompozit yapacak" ifadelerini kullandı.

'KADININ GÜÇLENMESİ BÖLGENİN GÜÇLENMESİ DEMEK'

Kooperatif olarak 3 yıldır Tire Kahrat'ta kadınlarla çeşitli projeler yürüttüklerini belirten Derece, "Kadınları güçlendirmek, keten tarımını anlatmak, ayrıca iklim kriziyle ilgili bilgilendirmek konusunda çalışmalar yaptık. Şu anda bu kadınlarla muhtelif girişimler ortaya çıktı. Örneğin Kahrat ekmeğine keten katarak onu daha fonksiyonel bir ekmek haline getirmek ya da ketenle tekstil ürünleri elde etmek gibi. Bir bölümü de keten ipliğiyle yaratıcı takı tasarımları yapıyorlar. Kadının güçlenmesi, bölgenin güçlenmesi demek. Bütün çalışmalarımızda kadınları güçlendirmek ve ketenin bu güçlenmedeki fonksiyonunu öne çıkarmak üzerine çalışmalar yapıyoruz" diye konuştu.(DHA)

FOTOĞRAFLI