Başparmak çıkıntısı olarak da bilinen Halluks valgus, ayak başparmağında meydana gelen şekil bozukluğuna verilen bir isimdir.
Bu durumda, büyük ayak başparmağı diğer parmaklara doğru bükülür. Altındaki tarak kemiği de ters yönde çıkıntı yapar. Bunun sonucunda da, ayağın tabana yakın iç bölümünde yer alan başparmak kökünde dışarıya doğru bir çıkıntı oluşur.
Halluks valgus genellikle genetiktir. Kadınlarda daha sık görülür. Özellikle annelerinde veya anneannelerinde bu hastalığı olanların başparmak çıkıntısı oluşma riski daha yüksektir. Bu rahatsızlık en yaygın belirtisi ayak şekil bozukluğudur.
Ayakta meydana gelen şişlik, iltihaplanma durumları, ayakta mantar oluşumu ya da burkulma gibi rahatsızlıklardan kaynaklanabilir. Ancak bu durumlar, halluks valgus hastalığına işaret etmemektedir. Halluks valgus hastalığı belirgin semptomlar gösteren bir hastalıktır ve ayağın tamamını etkilemez. Bu nedenle, ayak baş parmağında bir sorun yoksa, herhangi bir semptom varlığından bahsetmek doğru olmaz.
Baş parmak, üç adet eklem birleşiminin sonucu olarak oluşmaktadır. Halluks valgus hastalığının nedeni olan eklem “Metatarsofalangeal” olarak adlandırılır. Bu eklemin kızarması, genişlemesi ve şişmesi en büyük belirtilerdir. Zamanla, ayak baş parmağının esnekliği azalmaya başlar.
Kişi parmağı daha az hareket ettirilebilir hale gelir. Daha sonra, ayak baş parmağı net bir şekilde yan tarafa doğru kayar. Bu kayma, diğer parmakların sıkışmasına yol açar ve sonuçta nasır oluşumuna ve kızarıklığa sebep olabilir.
Eklem yana doğru kaydığı için şişlik ve iltihaplanma oluşur. Bu iltihap, zamanla büyür ve ağrıya sebep olur. Normal bir kişinin ayak parmakları hafifçe eğimsiz bir şekilde duruyorken, halluks valgus hastalığı olan kişilerde ayak parmakları yüzeye paralel ve düz bir şekil alır. Bu, ayak yapısının tamamen değişmesi anlamına gelir. Ayakkabı giyildiğinde sürekli ağrıya neden olabilir.
Halluks valgus oluşumunun birden fazla nedeni vardır. Bu sebepler arasında sürekli ayakta çalışmak ve uygun olmayan ayakkabılar giymek sayılabilir. Sivri ve dar ayakkabıların giyilmesi, özellikle de uzun süreli kullanımı, ayağın kemik yapısını olumsuz yönde etkileyerek halluks valgus gibi rahatsızlıkların oluşumuna sebep olabilir. Ayrıca bazı vakalarda genetik yatkınlık da söz konusu olabilir. Yakın çevresinde halluks valgus rahatsızlığı olan kişiler, bu hastalığa yakalanma riski taşıyabilirler.
Düz tabanlık problemi olan kişilerin, halluks valgus hastalığına yakalanma olasılığı daha yüksektir. Ayaktaki eklemlerin normalden daha sık olması, baş parmakta şekil bozukluklarına yol açabilir. Ayrıca, pek çok araştırma halluks valgusun kadınlarda erkeklere göre on kat daha yaygın olduğunu ortaya koymuştur. Bu durumun nedeninin, kadınların yanlış ayakkabı tercihleri olduğu düşünülmektedir.
Ergenlik çağı ve sonrasında giyilen sıkı veya rahat olmayan ayakkabılar, ilerleyen dönemlerde halluks valgus hastalığının ortaya çıkmasına neden olabilir. Normalden farklı kas eklemlerinin de bu rahatsızlığa sebep olabilme ihtimali düşünülmektedir. Ayrıca, halluks valgus hastalığının kalça ve diz eklemlerindeki problemlerden dolayı da meydana gelebileceği gözlemlenmiştir.
Hastanın tetkiklerinin ve fiziki muayenesinin ardından, ayaktaki deformasyonun derecesinin tespit edilmesiyle birlikte tedavi yöntemi belirlenir. Halluks valgus’un hafif derecelerinde, hastaya fizik tedavi egzersizleri ve ayak egzersizleri önerilir. Rahat etmesi için uygun ayakkabılar seçilmeli ve profesyonel ayakkabı kalıpları kullanarak ayakkabılar genişletilebilir.
Hasta için gece ateli gibi ortopedik cihazlar ve özel ayakkabılar önerilebilir. Ayrıca, hastanın yaşadığı ağrıyı hafifletmek için iltihap önleyici ve ağrı kesici ilaçlar kullanılır. Buz tedavisi de ağrıyı azaltmak için uygulanabilecek yöntemler arasında yer alır. Bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Bu konuda uzman bir ortopedi cerrahına danışılması önerilir. Cerrahi tedavi seçenekleri, hastanın yaşına ve ayak yapısına göre farklılık gösterebilir.
