Merkezi Kayıt Kuruluşu'nun görevleri nelerdir?

MKK bilgi nedir, ne işe yarıyor? Merkezi Kayıt Kuruluşu'nun görevleri nelerdir sorularına yanıt aranıyor. MKK, ayrıca Ar Ge merkezi kimliği ile kendi iç kaynaklarını kullanarak geliştirdiği yazılım, sistem ve platformlarla yerli ve yabancı sermaye ve finans kuruluşlarına veri ve teknoloji hizmetleri sunmaktadır. MKK bilgi nedir, ne işe yarıyor? Merkezi Kayıt Kuruluşu'nun görevleri nelerdir? Detaylar haberimizdedir…

MKK BİLGİ NEDİR?

Borsada işlem sonrası (post-trade) kurumlarının en önemlilerinden biri Merkezi Saklama Kuruluş'larıdır (Central Securities Depository - CSD). Merkezi Saklama Kuruluşu bir "menkul kıymet takas sistemi" işleten (SSS-Security Settlement System) ve bununla birlikte menkul kıymetlerin ilk kaydının yapılması (ihraç) (notary service) ve menkul kıymet hesaplarının en üst seviyede merkezi olarak tutulması (central maintenance service) faaliyetlerinden en az birini yerine getiren kurumdur. "Menkul kıymet takas sistemi" ise AB'nin 98/26 sayılı Mutabakat Kesinliği Direktifinin (Settlement Finality Directive) birinci maddenin (a) fıkrasına atıfla, menkul kıymet transfer emirlerini işleyen sistem olarak tanımlanmıştır. Merkezi saklama fonksiyonunda en temel öğe, menkul kıymetlerin ihraç edildiği, üye veya haksahibi bazında hesaplarda tutulduğu, el değiştirdiği, bunlara ilişkin hakların tesis edildiği merkezi bir sistem işletilmesidir.

MKK, sermaye piyasası araçlarının kayden ihracının yapıldığı, haksahibi bazında açılan hesaplarda sermaye piyasası araçlarının kaydedildiği, bunlar üzerindeki hakların izlendiği, kayıtlarına hukuki sonuçlar bağlandığı Kanunla bu görevi üstlenmiş bir merkezi yapıdır. Bir başka deyişle, menkul kıymetlerin ihraç edildiği, haksahibi bazında hesaplarda tutulduğu, el değiştirdiği, bunlara ilişkin hakların tesis edildiği merkezi bir sistemdir. MKK bu yapısıyla Türkiye'nin Merkezi Saklama Kuruluşu'dur.?

MKK NE İŞE YARIYOR?

MKK'da Kayden İzlenen Kıymetler:

• Pay Senedi (Borsa İstanbul'da İşlem Gören)
• Yatırım Fonu
• Borsa Yatırım Fonu
• Özel Sektör Tahvili
• Finansman Bonosu
• Banka Bonosu
• Varant
• Varlık Teminatlı Menkul Kıymet
• Varlığa Dayalı Menkul Kıymet
• Devlet İç Borçlanma Araçları (Yatırımcı Portföyleri)
• Kamu Kira Sertifikaları
• Özel Sektör Kira Sertifikası
• Elektronik Ürün Senedi
• Gayrimenkul Sertifikaları
• Altına Dayalı Kira Sertifikası
• Altına Dayalı Tahvil
• Paya Dönüştürülebilir Tahvil
• Dövizli Hazine Kira Sertifikası
• Dövizli Hazine İç Borçlanma Senedi
• MKK'nın Saklama Hizmetleri:
• Yatırım/Saklama hesabı işlemleri
• İhraççı, menkul kıymet ihraç ve hak kullanım işlemleri,
• Menkul kıymetlerin hak sahibi ve omnibus hesaplarda takip edilmesi,
• Kaydileştirilmiş menkul kıymetlerin takas ve saklama hizmetleri,
• SWIFT işlemleri ,
• Ödünç Pay Senedi Piyasası ve Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu işlemleriyle ilgili hizmetler
• Elektronik Ürün Senedi işlemleri,
• Kitle Fonlaması platformları işlemleri?

MKK'nın Veri ve Teknoloji Hizmetleri:

MKK'nın AR-GE kimliği ile kendi iç kaynaklarını kullanarak geliştirdiği veri ve teknoloji platformları ve servisleri şu şekildedir;

• e-YATIRIMCI: Yatırımcı Bilgi Merkezi,
• e GKS: Elektronik Genel Kurul Sistemi,
• e ŞİRKET: Şirketler Bilgi Portalı,
• e ÜRÜN: Elektronik Kayıt Kuruluşu,
• e-VEDO: Elektronik Veri Deposu,
• e VERİ: Sermaye Piyasaları Veri Bankası,
• e-YBS: Yatırımcı Bildirim Servisi,
• e YKS: Elektronik Yönetim Kurulu,
• VAP: Veri Analiz Platformu,
• YRTS: Yatırımcı Risk Takip Sistemi?,

MKK, ayrıca sermaye piyasası ve Borsa mevzuatı uyarınca kamuya açıklanması gerekli bildirimlerin ilgili taraflarca elektronik imzalı olarak iletildiği ve kamuya duyurulduğu elektronik sistem olan Kamuyu Aydınlatma Platformu'nun (KAP) işletici kuruluşudur.

MERKEZİ KAYIT KURULUŞU'NUN GÖREVLERİ NELERDİR?

MKK, kuruluşundan bugüne uluslararası sermaye ve finans piyasalarında etkin bir iletişim ve iş ağı geliştirerek marka imajını ve marka konumlandırmasını güçlendirmiştir.

Türkiye'nin Merkezi Saklama Kuruluşu ve Finansal Hesaplar Merkezi olan MKK Türk sermaye piyasalarının ana bilgi kaynağıdır. Hizmetlerini dört ana unsur (saklama, veri depolama ve raporlama, kurumsal yönetim ve yatırımcı) üzerine yoğunlaştıran MKK, Ar-Ge merkezi kimliği ile geliştirdiği ürün ve hizmetlerle yerel ve uluslararası sermaye piyasalarının gelişimine önemli katkılarda bulunmaktadır.

MKK; sahip olduğu teknoloji, engin bilgi birikimi ve derin tecrübesinin yanı sıra, yabancı saklamacılarla imzalanan Mutabakat Zaptı ve işbirliği anlaşmaları açısından da dünyanın önde gelen merkezi saklama kuruluşları arasındadır. Bugün itibariyle MKK, dünya çapında 20'den fazla ülkenin Merkezi Saklama Kuruluşu ile resmi temas halindedir. ECSDA, AECSD, AMEDA, WFC ve ISSA gibi uluslararası birliklerde aktif üyeliği bulunan sayılı saklama kuruluşundan bir tanesi olan MKK, aynı zamanda da bu birliklerin oluşturduğu çalışma gruplarına ve düzenledikleri konferanslara aktif olarak katılarak bilgi ve tecrübelerini paylaşmaktadır.

• MKK, 2006 yılından beri Avrupa Merkezi Saklamacı Kuruluşlar Birliği (ECSDA) ve Uluslararası Menkul Kıymet Hizmetleri Birliği'nin (ISSA) üyesidir.
• MKK, 2014 yılında Afrika ve Ortadoğu Ülkeleri Merkezi Takas ve Saklama Kuruluşları (AMEDA) üyesi olmuştur.
• MKK, 2015 yılından beri Avrasya Merkezi Saklamacılar Birliği (AECSD) üyesidir.

Son yıllarda MKK'nın küresel erişimi önemli ölçüde genişlemiştir. 2010 yılında Avusturya Merkezi Saklama Kuruluşu OeKB'ye üye olan MKK, 2016 yılında Elektronik Genel Kurul Sistemi'nin (e-GKS) Kenya ve Nijerya'da kullanımı için Africlear Global ile satış anlaşması, ardından 2017 yılında Endonezya Merkezi Saklama Kuruluşu (KSEI) ile e-GKS'nin ilgili sermaye piyasalarında kullanımı için işbirliği anlaşması imzalamıştır. MKK'nın küresel erişimini zirveye ulaştıran ise Euroclear Bank ile 2020 yılında kurulan doğrudan bağlantı olmuştur. MKK'nın ilk yabancı merkezi saklama kuruluşu üyesi olan Euroclear Bank, 55 ülkeyi aşan erişimi ile müşterilerinin Türk sermaye piyasalarına doğrudan erişimine ve yatırım yapmasına hizmet etmektedir. Euroclear Bank ile kurulan bu bağlantının ardından MKK, yeni yabancı saklama kuruluşlarını da üyeleri arasına katmak ve küresel erişimini genişletmek üzere çalışmalarını sürdürmektedir.

Euroclear Bank'ın MKK üyeliğiyle kurulan ilk yabancı merkezi saklama kuruluşu hesap bağlantısını takiben 2021 yılında Azerbaycan merkezi saklama kuruluşu Milli Depozit Merkezi (MDM) MKK üyesi olmuştur. Kurulan bağlantıyla MKK'da açılan MDM omnibus hesabı üzerinden Azeri yatırım kuruluşları ve Azeri yatırımcılara Türk DİBS'leriyle ilgili takas ve saklama işlemlerini doğrudan gerçekleştirebilme olanağı sağlanmıştır.