Okullarda daha çok görülen bir davranış biçimi olan akran zorbalığı, bir öğrencinin diğer öğrenciyi olumsuz yönde davranış ve söylemlere maruz bırakması şeklinde kendisini gösteriyor.
SÜREKLİ VE KASITLI YAPILIYOR
Zorbalığa maruz kalan çocuğu okuldan bile soğutabilen bu durum, eşit olmayan bir güç ilişkisini temsil ettiği gibi hem süreklilik arz ediyor hem de kasıtlı yapılıyor.
Akran zorbalığının farklı türleri var. Fiziksel olabildiği gibi sözel de uygulanabilen bu şiddetle, sanal ortamda bile karşılaşmak mümkün.
AKRAN ZORBALIĞININ TÜRLERİ NELERDİR?
- Dürtmek, tükürmek, vurmak, ısırmak, tekme atmak, kesici aletlerle saldırmak, ateşli silahlarla korkutmak gibi rahatsızlık edici hareketler, fiziksel zorbalığa örnek gösterilebiliyor.
- Boy, kilo, ten rengi gibi bedensel özelliklerle; gözlük ve kıyafet gibi dış görünüşü etkileyen zorunluluklarla alay etmek ise sözel zorbalığa giriyor.
- Küçük düşürücü lakaplar takmak, kaba ve çirkin sözlerle hitap etmek sözel zorbalık olarak nitelendirilebiliyor.
- Zorbalığa maruz bırakılan öğrenciyi oyunlara almamak, grup dışında bırakmak, hakkında dedikodu yapmak, haksız şikayetlerde bulunmak gibi yaklaşımlar ise sosyal zorbalık olarak adlandırılıyor.
- Cinsel amaçlı dokunmak, elle ya da sözle sarkıntılık yapmak, giysilerini kendi isteği dışında kaldırmak gibi çocuğun utanç duymasına neden olacak davranışlar cinsel zorbalık kategorisine giriyor.
- Siber zorbalık ise teknolojik araçlar yoluyla birbirlerine olumsuz yazılı ve görsel iletileri kasıtlı ve düzenli bir şekilde göndermek olarak nitelendiriliyor.
ZORBALIK HANGİ YAŞLARDA ARTIYOR?
Zorbalığa maruz kalma riski genellikle okulun ilk yıllarında görülüyor. Daha küçük yaşta ve bedence zayıf çocuklar, zorba tarafından mağdur olarak seçiliyor. Yaşın ilerlemesiyle birlikte zorbaca davranışlar, kız çocuklarında azalıyor, erkek çocuklarda ise fiziksel şiddet artıyor.
AKRAN ZORBALIĞINA HANGİ ÇOCUKLAR MARUZ KALIYOR?
Öz güveni düşük, kaygılı, hassas ve sessiz, haklarını aramak ve savunmak konusunda başarısız, öz saygıları düşük, fiziksel olarak zorbalardan daha zayıf ya da güçsüz, barışçıl ve sakin yapıda olan çocuklar ise ne yazık ki zorbalığa maruz kalan çocuklar oluyor.
KURBANDA HANGİ PSİKOLOJİK SORUNLAR OLUŞUYOR?
Akran zorbalığı küçük yaşlarda görülse de tüm hayata etki edebiliyor. Buna maruz kalan çocuklarda kaygı, depresyon, uyuma güçlüğü ve kabus görme, yoğun korku, intihara eğilim gözlenebiliyor.
AİLELERE VE ÖĞRETMENE NE GİBİ GÖREVLER DÜŞÜYOR?
- Tüm bu sorunların yaşanmaması için ailelerin çocuklarına kaliteli zaman ayırması; zorbalık davranışlarına karşı dikkatli ve ilgili olması gerekiyor.
- Çocuğu zorbalığa karışan ailenin ise; öncelikle çocuğunu dikkatlice dinlemesi, ona nasıl yardım edebileceği üzerine düşünmesi, okul ile iş birliği yapması lazım.
- Zorba ve kurban olan öğrencilerin aileleri, durumu tartışmak yerine çocukların duygularını ve hissettiklerini anlamaya çalışmalı.
- Okulda yaşanan zorbalığa karşı öğretmenin de, sessiz kalmaması, hemen harekete geçmesi şart. Öğretmenler özellikle şaka olmayan şakalara dikkat etmeli.
Dünya Sağlık Örgütü açıklamasına göre akran zorbalığında en düşük oranların kızlarda yüzde 13 ve erkeklerde yüzde 28 ile Galler’de; en yüksek oranların ise kızlarda yüzde 67 ve erkeklerde yüzde 78 ile Grönland’da olduğu belirlenmiş.
