Yüzde 300'lük artışla kiraların en fazla arttığı kent olan Trabzon'da ev arayanlar emlakçılardan eli boş dönüyor. Dairelerin yazın turistlere kiralanması fiyatları artıran etken olarak öne çıkıyor.
Kiralık evlerin yıllık yüzde 300 zamlandığı Trabzon, Türkiye'de ilk sıraya yükseldi. Yaz sezonunun gelmesiyle evlilik hazırlığı yapan çiftlerin de etkisiyle talebin yüksek olduğu kentte fahiş fiyat artışları tartışılıyor. Yaz sezonunda düğün hazırlığı yapan çiftler emlakçılardan eli boş dönüyor.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) raporuna göre 2022 yılının Nisan ayında kiralık konutun metrekare ücreti 12,5 iken 2023 yılının nisan ayında bu rakam 50 TL’ye ulaştı. Yıllık cari kira artışının Türkiye ortalaması yüzde 117 iken Trabzon’da bu oran yüzde 300’e ulaştı. Kira fiyatlarının artmasında inşaat sektörünün yavaşlaması, arzın az oluşu, yatırım nedeniyle alınan konutların boş durması ve körfez ülkelerinden gelen turistlere günlük kiralamanın etkisi oluyor.
Trabzon İnşaatçılar ve Emlakçılar Odası Başkanı Ayhan Taflan, yüksek enflasyon ve Trabzon'da arzın düşmesiyle kira fiyatlarının kontrolden çıktığını söyledi. Kentte pandemi döneminden bu yana inşaat sektörünün durduğunu kaydeden Taflan, fiyatların ortalama gelire sahip vatandaşların karşılamasından uzak bir noktaya çıktığını dile getirdi.
Pandemi dönemin konut arzının durduğunu belirten Taflan, "İnşaatların yapıldığı pandemi öncesi dönemde şöyle bir durum vardı. Trabzon coğrafi yapı itibariyle engebeli olduğu için olan kıt arazi genelde daire karşılığı yapılırdı. Müteahhit örneğin 100 daire yapıyorsa 30'unu 40'ını arazi sahibine veriyordu. Arazi sahibi de kendi ve çocukları için ayırdığı dairelerin dışındaki daireleri kiraya veriyordu. Arzın durması ve talebin fazla olması fiyatları artırıyor. 10 bin lira ortalama fiyatlar. Asgari ücretin 8 bin 500 lira olduğu yerde bunun üstünde kiralar söz konusu. Bu gelire sahip vatandaşlar hayatını nasıl idame ettirecekler" sözlerini kullandı.
Taflan, yüzde 25'lik kira artışı yasal sınırlandırmasının da uygulanabilir olmadığını ve bunun kiracı ile ev sahibi arasında sorun oluşturduğunu kaydetti. Mahkemelerin anlaşmazlık dosyalarıyla dolduğunu ifade eden Taflan, "Seçimden sonra bu süreç uzatıldığı takdirde anlaşmazlıklar sürecek. Bunun çözülmesi gerek. Bir dairenin 3 milyon lira olduğu yerde de 3 bin liraya kiralanması mümkün değil. Bu sebeple mülk sahibi de haklı. Kiracı da 8 bin 500 TL asgari ücretle çalışıyorsa bu kiraları nasıl verecek. Bu saatten sonra bu kiralar geri gelmez. Trabzon'da yeterli konut yok. Yaz başındayız, düğün sezonu. Müthiş derecede talep var. Piyasada konut yok. Diğer illerde arazi yapısı itibariyle daha fazla konut üretilebiliyor olabilir. Ama Trabzon'da geniş çaplı projeler yok" diye konuştu.
Taflan, yaz döneminde Körfez ülkelerinden gelen turistlere kiralanan konutların da kira artışında etkisi olduğunu söyledi. Taflan, şu sözleri kullandı: "Arap turistlerin de kirada etkisi günlük kiralama yoluyla oluyor. 10 bin liraya kiralık dairesi olan bir mülk sahibi içine eşya koyarak günlük 5 bin lira gibi bir rakama Arap turiste kiralama yoluna gidiyor. Bu aylık 150 bin liraya yakın bir rakam ediyor. Bu da o evi kiralayacak yerli tüketiciye olumsuz yansıyor."
Trabzon Oteller Birliği Başkanı Mustafa Dündar da kiralık dairelerle gayri yasal ve merdiven altı bir turizm oluşturulduğunu, bunun da kiracılara yansıdığını söyledi. Dündar, emlakçıların yasal olmayan bir şekilde turistlere günlük kiralama yaptığını kamu yönetiminin de buna engel olmadığını dile getirdi. Dündar, Trabzon'da yasal ve kayıtlı turizm amaçlı konaklama yatak kapasitesinin 20 bin olduğunu, kayıt dışı kapasitenin ise 30 bin olduğu bilgisini verdi.
Ev sahiplerinin enflasyonist ortamda dairelerinden daha fazla gelir elde etmek için çok yüksek bedellerle kiralamanın yolunu aradıklarını kaydeden Dündar, "Konutlar, apartlar, daireler yasaya ve kanuna uygun olarak turizm amaçlı da kiraya verilebilir. Ama sürelidir bunlar. Bir günlüğüne, üç günlüğüne bir evi kiraya veremezsiniz. Yasada bunlar belirlenmiştir. Bunun dışına çıktığınız zaman, kayıt olarak vergi dairesine bildirmediğiniz zaman, kontratlarınızı vergilendirmediğiniz zaman bu kayıt dışı oluyor. Trabzon'da hem yasa dışı hem de kayıt dışı bir turizm var. Sebebi emlakçılar ve bu konuda tedbir almayan kamu yönetimi. Kanunlar uygulanmıyor" sözlerini kullandı.
Gayrimenkul Danışmanı Yeşim Çakmak Punar, Trabzon'da kiralık evlerin neredeyse karaborsaya düştüğünü söyledi. Kiralık ev arayan birçok vatandaşın yüksek fiyatlar nedeniyle vazgeçtiğini kaydeden Punar, kentte yeterli sayıda kiralık ve satılık konutun bulunmadığını belirtti. Satıcı tarafının enflasyon sebebiyle yüksek fiyatlar talep ettiğini dile getiren Punar, "Doğalgazlı daireler 7 bin liradan başlıyor. 15, 20 bin liraya çıkan daireler var. Sobalı daireler ise 3 bin liradan başlıyor. Arap turizmi de kiraları çok etkiliyor. Ev sahipleri günlük ya da yıllık peşin olarak Arap turistlerden daha yüksek gelir elde etme yoluna gidiyorlar. Kiralık daire çok az var Trabzon'da, neredeyse karaborsada. Kiralık daire bulamayanlar 1 buçuk milyon liranın altındaki daireleri krediyle satın almayı tercih ediyor" diye konuştu.
