Caner ÜNVER/ANKARA, (DHA)- TÜRKİYE İstatistik Kurumu (TÜİK), gayrisafi yurt içi araştırma geliştirme (Ar-Ge) harcamasının 2023 yılında bir önceki yıla göre 178 milyar 873 milyon TL artarak 377 milyar 542 milyon TL'ye yükseldiğini açıkladı.

TÜİK, 2023 yılına Ar-Ge Faaliyetleri Araştırması sonuçlarını açıkladı. Buna göre; gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcaması 2023 yılında bir önceki yıla göre 178 milyar 873 milyon TL artarak 377 milyar 542 milyon TL'ye yükseldi. Ar-Ge harcamasının gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki oranı 2022 yılında yüzde 1,32 iken, 2023 yılında 26 trilyon 545 milyar 722 milyon TL'lik GSYH içindeki oranı yüzde 1,42 oldu.

ŞİRKETLER EN YÜKSEK PAYA SAHİP

Ar-Ge harcamalarında mali ve mali olmayan şirketler yüzde 65,1 ile en büyük paya sahip olurken, bunu yüzde 30 ile yükseköğretim takip etti. Kar amacı olmayan kuruluşlar tarafından yapılan Ar-Ge harcamalarının da dahil olduğu genel devlet Ar-Ge harcamalarının toplam Ar-Ge harcamaları içindeki payı yüzde 4,9 oldu. Ar-Ge harcamaları içerisinde personel harcamaları yüzde 52,5 ile en büyük harcama kalemini oluşturdu. Ar-Ge harcamalarının 2023 yılında yüzde 52,6'sı mali ve mali olmayan şirketler tarafından finanse edilirken genel devlet Ar-Ge harcamalarının yüzde 33,1'ini, yükseköğretim yüzde 12,7'sini, yurt dışı kaynaklar yüzde 1,6'sını ve diğer yurt içi kaynaklar yaklaşık olarak yüzde 0,03'ünü finanse etti.

TOPLAM 290 BİN 850 KİŞİ, AR-GE PERSONELİ

Tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden 2023 yılında toplam 290 bin 850 kişi, Ar-Ge personeli olarak çalıştı. Sektörler itibarıyla dağılımına bakıldığında TZE cinsinden toplam Ar-Ge personelinin 2023 yılında yüzde 65,4'ü mali ve mali olmayan şirketlerde, yüzde 31,4'ü yükseköğretimde ve yüzde 3,1'i kar amacı olmayan kuruluşların da dahil edildiği genel devlet sektöründe yer aldı. TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel sayısı, 2023 yılında 99 bin 195 kişi ile toplam Ar-Ge personel sayısının yüzde 34,1'ini oluşturdu. Sektörler itibarıyla TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel oranı yükseköğretimde yüzde 47,7, kar amacı olmayan kuruluşların da dahil edildiği genel devlette yüzde 29,6, mali ve mali olmayan şirketlerde yüzde 27,8 oldu.

YÜZDE 38,3'Ü LİSANS EĞİTİMİ

Ar-Ge personeli öğrenim durumuna göre incelendiğinde, Ar-Ge personelinin yüzde 38,3'ünün lisans eğitim düzeyine sahip olduğu görüldü. Bunu sırasıyla yüzde 31 ile doktora veya eşdeğeri, yüzde 21,4 ile yüksek lisans, yüzde 4,9 ile meslek yüksekokulu ve yüzde 4,4 ile lise ve altı kategorileri takip etti. TZE cinsinden Ar-Ge personelinin eğitim durumuna göre dağılımı ise sırasıyla; yüzde 47,4 ile lisans, yüzde 21,9 ile doktora veya eşdeğeri, yüzde 19,8 ile yüksek lisans, yüzde 5,8 ile meslek yüksekokulu ve yüzde 5,1 ile lise ve altı eğitim düzeyi şeklinde oldu.

EN FAZLA AR-GE HARCAMASI TR51 BÖLGESİNDE GERÇEKLEŞTİ

İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 2'nci Düzeye göre; 2023 yılında Ar-Ge harcamalarının en yüksek olduğu bölge toplam Ar-Ge harcamasının yüzde 29,7'sini gerçekleştiren TR51 (Ankara) iken, bunu yüzde 28,9 ile TR10 (İstanbul) ve yüzde 10,6 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesi takip etti. Toplam Ar-Ge personel sayısının yüzde 31,7'si TR10 (İstanbul), yüzde 19,4'ü TR51 (Ankara) ve yüzde 8,1'i TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesinde istihdam edildi. Mali ve mali olmayan şirketler tarafından 2023 yılında gerçekleştirilen 245 milyar 966 milyon TL Ar-Ge harcamasının yüzde 53,2'si Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Ar-Ge merkezlerinde yapılan Ar-Ge harcamasının yüzde 88,3'ü, 250 ve üzeri çalışan sayısına sahip olan girişimler tarafından yapıldı.

İMALAT SANAYİSİ-TEKNOLOJİ ALANLARI

İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, 2023 yılında imalat sanayinde gerçekleştirilen 139 milyar 469 milyon TL Ar-Ge harcamasının yüzde 47,5'inin yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan girişimler tarafından gerçekleştirildiği görüldü. İmalat sanayindeki toplam Ar-Ge harcamasının yüzde 40'ı orta yüksek teknoloji faaliyetindeki girişimler, yüzde 8,5'i orta düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler ve yüzde 4'ü düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler tarafından yapıldı. İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerdeki araştırmacı sayıları incelendiğinde 2023 yılında en fazla araştırmacının 32 bin 778 kişi ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler tarafından istihdam edildiği görüldü. Bunu 19 bin 865 araştırmacı istihdamı ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler takip etti. TZE cinsinden araştırmacı sayıları dikkate alındığında da en fazla değerin 30 bin 144 ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimlerde olduğu saptandı. (DHA)

FOTOĞRAFLI