Asimetrik Vadi Nedir?
Asimetrik vadi nedir sorusuna yanıt vermeden önce genel olarak vadilerin özelliklerinden bahsetmek yerinde olacaktır. Dik eğimli alanlarda akan nehirlerin aktıkları yatak boyunca kayaları aşındırması neticesinde oluşan vadiler, bu yatakları deniz seviyesine kadar aşındırabilmektedir. Akarsuların derine aşındırma, yana aşındırma ve geriye aşındırma yöntemiyle oluşturduğu vadiler ise çentik vadi, boğaz vadi, asimetrik vadi, kanyon vadi, geniş tabanlı vadi ve kör vadi olarak 6 farklı türe ayrılmaktadır.
Bu 6 akarsu vadi türünden bir tanesi olan asimetrik vadiler; akarsuların yamaçlarını oluşturan kayaçların farklı yapıda ve farklı direnç seviyesinde olması durumdan oluşan vadiler olarak öne çıkmaktadır. Bir asimetrik vadinin oluştuğu alanda, kayaçların bir kısmı dirençli olmaları sebebiyle daha yavaş aşınırken; bir kısım kayaç ise daha hızlı aşınabilmektedir. Bu farklılık da uzun vadede, bir yamacın diğer yamaca oranla daha yatık olmasına neden olur ve ortaya çıkan bu vadi türüne de asimetrik vadi adı verilir.
Asimetrik Vadi Nasıl Oluşur?
Bilindiği üzere akarsu vadileri; bir akarsuyun içinde aktığı ve kaynaktan ağıza kadar belirli bir eğim içinde olan yataklarını aşındırması neticesinde oluşmaktadır. Bir akarsu vadisi türü olan asimetrik vadiler de tıpkı diğerleri gibi nehirlerin aşındırması neticesinde meydana gelirler.
Zaman içinde bir asimetrik vadinin oluşabilmesi için akarsuyun yatağında yer alan kayaçların farklı yapılarda olmaları gerekmektedir. Bir alanda yer alan kayaçların bazılarının oldukça dirençli, bazılarının ise dirençsiz olmaları asimetrik vadilerin oluşmasına neden olmaktadır. Bu bölgelerde, akarsu yatağında yer alan dirençli kayalar yavaşça aşınırken; direnç yönünden zayıf olan kayaçlarda ise aşınma hızlı olur. Bir akarsuyun bir yamacı hızlı bir yamacı yavaş aşındırması da bu yamaçlarda farklı eğimlerin oluşmasına sebep olur ve asimetrik vadiler oluşur. Akarsuların bu aşındırmaları neticesinde bir yamacın daha yatık diğer yamacın ise daha dik olması sebebiyle asimetrik bir görünüm ortaya çıkmaktadır ve bu vadiler de isimlerini bu görünümde almaktadır.
Asimetrik Vadi Özellikleri
- Bir akarsu vadisi çeşidi olan asimetrik vadiler; farklı kayaç yapılarının bulunduğu alanlarda oluşmaktadır.
- Asimetrik vadilerin oluşunda dirençli kayalar daha yavaş dirençsiz kayalar ise daha hızlı aşınırlar.
- Aşınma sürelerinin farklı olması vadi yamaçlarının eğimine etki etmektedir. Asimetrik vadiler de bu isimlerini, vadi yamaçlarının asimetrik görünümünden almaktadır.
Asimetrik Vadi Türkiye’de Nerelerde Görülür?
Yamaç eğimlerinin farklı olduğu ve genel olarak V harfini andıran asimetrik vadiler Türkiye’de özellikle Karadeniz Bölgesi, Ege Bölgesi ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde görülmektedir. Özellikle Ege Bölgesi’nde yer alan nehirler yatık yamaçlı vadi oluşumuna büyük etki etmektedir. Ege Bölgesi’nde yer alan farklı kayaç yapıları, nehirlerin asimetrik vadiler oluşturmasına imkân tanımaktadır.
