Rize ve çevresindeki Karadeniz bölgesi için yaş çay üretimi, hem ekonomik hem de sosyal açıdan hayati bir öneme sahip. 2024 yılında yaş çay taban fiyatı 17 TL olarak belirlenmiş, 2 TL’lik destekleme ile birlikte toplamda 19 TL’ye ulaşmıştı. Ancak artan maliyetler ve ekonomik zorluklar nedeniyle üreticiler, bu rakamın geçimlerini sağlamaya yetmediğini dile getiriyor. 2025 yılı için ise çay üreticilerinin ortak talebi net: Yaş çay fiyatı en az 40 TL olmalı.
Üreticilerin Karşılaştığı Sorunlar Derinleşiyor
Çay üreticileri, son yıllarda artan girdi maliyetleriyle mücadele ediyor. Gübre, mazot ve işçilik gibi temel kalemlerdeki fiyat artışları, kâr marjlarını ciddi şekilde daraltmış durumda. Enflasyonun alım gücünü eritmesi ise üreticilerin gelirlerini gerçek anlamda azalttı. Dışarıdan ithal edilen çayların yerli pazarda yarattığı rekabet de cabası. Üreticiler, devletin bu konuda daha koruyucu politikalar geliştirmesini ve destekleme fiyatlarını artırmasını talep ediyor.
“40 TL Olmazsa Çay Tarımı Sürdürülemez”
Rize’deki çay üreticileri, 2025 yılında taban fiyatın en az 40 TL olması gerektiğini vurguluyor. Bu talebin ardında yatan nedenler ise oldukça açık: Üretim maliyetlerinin iki katına çıkması, enflasyon karşısında eriyen gelirler ve bölgedeki ekonomik hareketliliğin devamı için daha yüksek bir fiyatın zorunlu hale gelmesi. Üreticiler, “Eskiden yapılan oransal zamlar artık yeterli değil. Yüzde 50’lik artış bile tatmin edici olmaktan çıktı,” diyerek seslerini yükseltiyor.
Bölgede “yarıcılık” uygulamasının da sona erdiği belirtiliyor. Artık kimse çayını yüzde 50 paylaşım oranıyla toplatmıyor. Üreticiler, “Bu iş şakaya gelmez. Eğer bu yıl da yüzde 25-30 gibi oransal zamlarla geçiştirilirse, çay üreticisi perişan olur,” diyor. Bu durumun herkes tarafından bilindiği, ancak yeterince dillendirilmediği de sıkça ifade ediliyor.
Özel Sektörün Rolü ve “Sömürtülme” Endişesi
Üreticilerin bir diğer önemli talebi, özel sektörün taban fiyatın altında yaş çay almasının engellenmesi. “Özel sektöre sömürtülmek istemiyoruz,” diyen çay üreticileri, devletin bu konuda sıkı bir denetim mekanizması kurmasını bekliyor. Geçmişte sektör temsilcilerinin, devletin açıklayacağı rakama yakın tahminler yaparak kamuoyunu yönlendirdiği ve sonrasında “Bizim istediğimiz oldu” tarzı açıklamalar yaptığı belirtiliyor. Ancak artık halk bu tür söylemlere itibar etmiyor ve gerçek bir “geçim fiyatı” talep ediyor.
Bölge Ekonomisi İçin Kritik Bir Dönemeç
2025 yılında açıklanacak yaş çay fiyatı, sadece üreticileri değil, tüm bölge ekonomisini yakından ilgilendiriyor. Çay tarımının sürdürülebilirliği ve Rize’nin refah seviyesi, bu karara bağlı. Üreticiler, devletin kendilerini duymasını ve destekleme politikalarını gözden geçirerek daha etkin teşvikler sunmasını bekliyor. Aksi takdirde, çay üretimi birçok aile için sürdürülemez hale gelebilir.
Rize’deki çay üreticilerinin sesi giderek yükseliyor: “Bu yıl ketabın yanmasını, helvanın dağıtılmasını istemiyorsak, yaş çay fiyatı geçimimizi sağlayacak bir seviyede olmalı.” Şimdi gözler, 2025 yılı için açıklanacak rakama çevrilmiş durumda.