İnsanların yüzde 40'ı ayağa kalkarken baş dönmesi yaşar. Bu rahatsızlık, duruştaki hızlı bir değişiklik nedeniyle kan basıncındaki düşüşten kaynaklanıyor.
Yeni bir çalışma, ayakta durmadan önce veya hemen sonra yapılan iki basit kas egzersizinin, ilaç veya takviye almadan baş dönmesinin başlamasını önleyebileceğini gösteriyor. Baş dönmesi hissini önlemenin anahtarı, ayağa kalkmadan önce veya hemen sonra alt vücut kaslarını harekete geçirmek.
DİZLERİ KALDIR, BACAKLARI GER
Araştırmacılar yaptıkları deneyde, önleyici bir önlem olarak kas egzersizlerinin ayakta durmadan önce ve sonra baş dönmesini nasıl etkilediğini inceledi. 22 genç kadın iki egzersizle test edildi. Ayakta durmadan önce 30 saniye oturma pozisyonunda dizleri kaldırma ve ayakta durduktan sonra 20 saniye bacakları germe.
Deney sırasında katılımcıların nabzı ve kan basıncı izlendi ve testler arasında duraklamalar yaptı. Ek olarak, katılımcılardan ayrıca baş dönmesi veya güçsüzlük yaşayıp yaşamadıklarını bildirmeleri istendi.
KAN BASINCINDAKİ DÜŞÜŞÜ ENGELLİYOR
Önceden herhangi bir işlem yapmadan kalkmaya kıyasla, her iki egzersizin de kan basıncındaki geçici ve keskin düşüşü önemli ölçüde değiştirebileceği ve baş dönmesi veya güçsüzlük semptomlarını hafifletebileceği görüldü.
Deney, yalnızca kadınlardan oluşan küçük bir örnek grubu içermesine rağmen, bu egzersizler çoğu insan için faydalı olabilir. Birkaç saniye sonra kendi kendine geçen hafif bir baş dönmesi, kulağa dünyanın en tehlikeli veya sorunlu tıbbi durumu gibi gelmeyebilir, ancak bundan muzdarip olanların yaşam kalitesi üzerinde günlük bir etkisi vardır. Şiddetli vakalarda, hafif baş dönmesinden daha fazlası olabilir. Hatta bayılma ve bilinç kaybına yol açabilir.
Öte yandan yaşam kalitesini düşüren bir rahatsızlık olan baş dönmesi tıbbi hastalıkların yanında psikolojik sebeplerle de ortaya çıkabiliyor. Devam eden baş dönmelerinin altında çoğu zaman panik atak gibi rahatsızlıklar yatıyor.
DEPRESYON BAŞ DÖNMESİNE YOL AÇIYOR
Moral bozukluğu, uykusuzluk, iştahsızlık, yorgunluk gibi belirtiler psikojenik baş dönmesini beraberinde getiriyor.
MÜKEMMELİYETÇİLİK BAŞ DÖNMESİNİ TETİKLİYOR
Titiz, kaygı düzeyleri yüksek, sorunlarla başa çıkmada genelde yetersizlik hisseden veya sorunlardan kaçan kişilerde bu tarz baş dönmelerine sıklıkla rastlanıyor.
Eğer kişideki baş dönmesi sık sık nefes almayla tekrarlanıyorsa, baş dönmesi öncesi başka psikiyatrik belirtileri varsa, genelde gergin, evhamlı kişi ise, tıbbi araştırmalarda herhangi organik bir neden saptanamamış ise psikojenik baş dönmesi olabileceği akla gelmeli.
UZAY-HAREKET FOBİSİNE DİKKAT!
Bazı kişilerde ise uzay-hareket fobisi gibi, hareketle oluşan baş dönmesi korkusu gibi rahatsızlıklar da olabilir. Ancak panik atak sırasında sık gözlenen bulgulardan birinin baş dönmesi, bulantı hissi, duvarların üzerine geliyor gibi olması, bayılacakmış, yere yığılacakmış hissinin olabileceğini unutmamak gerekir.
Tedavi için ise öncelikle ileri tetkik ve muayene gerekiyor. Ölüm riski bulunmayan bu tarz baş dönmeleri göz ardı edildiğinde kişinin yaşam konforu bozuluyor. Bu nedenle baş dönmesi için "psikolojik" deyip geçmemek ve ihmal etmemek gerekiyor.
