Gülşah ÖZGEN-Eser PAZARBAŞI/ADANA, (DHA)- ADANALI bilim insanı Dr. Çağrı Ün, TÜBİTAK bursuyla gittiği ABD'de Purdue Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü'nde rüzgar türbinlerinde kullanılan mıknatısların geri dönüşümüne yönelik çevre dostu teknoloji geliştirdi. Sadece rüzgar türbinleri için değil, diğer atık mıknatıslar üzerinde de uygulanabilir özellikler taşıyan bu yenilikçi teknolojiyle birlikte geri dönüşümle elde edilen nadir elementler, savunma sanayisinde stratejik ürünlerde kullanılıyor.

TÜBİTAK devlet bursuyla ABD'de mühendislik alanında ilk 5'te yer alan Purdue Üniversitesi'nde Prof. Dr. Nien-Hwa Linda Wang liderliğindeki Wang Araştırma Grubu ile birlikte çalışmalar yürüten kimya yüksek mühendisi Dr. Çağrı Ün, doğal kaynakların korunmasına ve döngüsel ekonomiye katkı sağlamak amacıyla nadir toprak elementleri üzerine 2 yıl süren yenilikçi bir çalışma yürüttü. Ekip, rüzgar türbinlerinde kullanılan mıknatısların geri dönüşümüne yönelik çevre dostu bir teknoloji geliştirdi. Sadece rüzgar türbinleri için değil, diğer atık mıknatıslar üzerinde de uygulanabilir özellikler taşıyan bu yenilikçi teknolojiyle birlikte geri dönüşümle elde edilen nadir elementler, savunma sanayisinde stratejik ürünlerde kullanılıyor.

NADİR ELEMENTLERİ YÜZDE 95 SAFLIKTA GERİ KAZANDIRIYOR

Mıknatısların geri dönüştürülmesine yönelik projeyle ilgili bilgi veren Dr. Çağrı Ün, "Geleneksel yöntemlere kıyasla yüzde 80 daha az ekonomik maliyetli ve çevresel olarak daha verimli olan bu teknoloji, mıknatısların yüksek basınç altında özel solüsyonlarla geri dönüştürülmesiyle neodimyum (Nd), disprozyum (Dy) ve praseodim (Pr) gibi kritik nadir toprak elementlerini yüzde 95 saflık oranıyla geri kazandırıyor. Bu özellikleriyle teknoloji hem çevresel hem de ekonomik açıdan büyük bir fayda sağlıyor. Burada amacımız, bu tür yeniliklerle doğal kaynakların korunmasına ve döngüsel ekonomiye katkı sağlamaktır" dedi.

ABD ENERJİ BAKANLIĞI'NDAN ÖDÜL

Projenin ABD Enerji Bakanlığı tarafından Rüzgar Türbini Malzemeleri Geri Dönüşüm Ödülü'ne layık görüldüğünü aktaran Ün, "Yenilikçi yöntem, geleneksel yöntemlere göre çok daha az enerji, su ve tehlikeli kimyasal madde kullanıyor ve neredeyse sıfır atık üretiyor. Bu yönleriyle dikkat çeken teknoloji, nadir toprak elementleri ve batarya bileşenlerinin tedarik zincirine önemli bir katkı sağlayacak. Bu yenilikçi teknoloji, sadece rüzgar türbinleri için değil, diğer atık mıknatıslar üzerinde de uygulanabilir özellikler taşıyor. ABD Enerji Bakanlığı tarafından Rüzgar Türbini Malzemeleri Geri Dönüşüm Ödülü'ne layık görülen bu teknoloji, Purdue Üniversitesi'nin Teknoloji Ticarileştirme Ofisi'nin destekleriyle ticarileşme yolunda büyük ilerleme kat etti" diye konuştu.

SAVUNMA SANAYİSİNDE KULLANILIYOR

Geri dönüştürülen nadir toprak elementlerinin savunma sanayisinde kullanıldığını söyleyen Dr. Ün, şöyle devam etti:

"Bu elementler güçlü mıknatıslar, lazer teknolojileri, jet motorları, uydu ve füze sistemleri, radar ve sonar gibi elektronik cihazlar, gece görüş sistemleri, enerji depolama teknolojileri ve radar görünmezlik kaplamalarında kullanılıyor. Ayrıca zırhlı araçlar için hafif ve dayanıklı malzemelerin üretiminde ve optik sistemlerde de önemli bir yer tutuyor. Modern savunma teknolojilerinin vazgeçilmez bileşenleri olan nadir toprak elementleri, stratejik öneme sahip ve bu nedenle ülkeler için kritik bir kaynak olarak görülüyor." (DHA)

FOTOĞRAFLI