Rize, Türkiye'nin çayın anavatanı olarak bilinirken, bu eşsiz bitkinin bu topraklarda yayılmasına öncülük eden isim olan Zihni Derin, çayın babası olarak anılmaya devam ediyor. 1923 yılında Rize'ye adım atan Zihni Derin, o tarihten itibaren çay tarımına olan öncülüğü ve gayretleriyle tanınmaktadır.
Zihni Derin'in çayın Rize'ye gelişi, o dönemde bölgedeki çay tarımı potansiyelini keşfetmesiyle başlamıştı. Batum gezisi sırasında Ruslar tarafından kurulmuş olan çay bahçelerini inceleyen Derin, bu değerli bilgileri Rize'ye getirerek çayın köklerini bu topraklara ekmeye karar verdi. Beraberinde getirdiği çay tohumları, fidanları ve uzmanlarla birlikte Rize'ye dönen Derin, böylece çayın Rize'ye hediye edilmesinin temellerini atmış oldu.
Batum'dan getirilen çay fidanları ile kurulan fidanlık, zamanla büyüdü ve çayın Rize'deki yayılmasını mümkün kıldı. Ancak bu çabaların yeteri kadar destek görmemesi üzerine Zihni Derin, çayın tarımının ve yayılmasının daha etkin ve sistematik bir şekilde gerçekleşmesi için harekete geçti. Bu amaçla hazırladığı kanun teklifi, dönemin Rize Mebuslarının destekleriyle 6 Şubat 1924 tarihinde yasalaştı. "Rize Vilayeti ile Borçka Kazasında; Fındık, Portakal, Limon, Mandalina, Çay Yetiştirilmesi Hakkındaki Kanun" adı altında yürürlüğe giren bu kanun, çayın Rize'deki gelişimine büyük ivme kazandırdı.
Zihni Derin'in uzun soluklu çabaları sonucunda çay tarımı Rize'nin vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Yıllar sonra Rize'ye döndüğünde, kendi çabalarıyla kurduğu fidanlığı ve çay bahçesini görmek onu büyük bir memnuniyetle doldurdu. Süs bitkilerinden bambuya, portakaldan limona, çay fidanlarının yeşil örtüsü altında yükselen bu bahçe, Derin'in özverili mücadelesinin bir sembolü haline geldi.
Zihni Derin'in çayın Rize'ye hediye edilmesindeki bu büyük rolü, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından da takdir edildi. 1969 yılında, Derin'e Hizmet Ödülü verilerek, emekleri ve öncülüğü ölümsüzleştirildi.
Günümüzde Zihni Derin'in adı, çayın Rize'deki köklerini hatırlatan ve gelecek nesillere taşıyan bir isim olarak yaşamaya devam ediyor. Onun öncülüğünde Rize'nin çayla özdeşleştiği bu değerli hikayesi, tarihimizin unutulmaz anılarından biri olarak yer alıyor."
