Nazif Cemhan ŞEN/ÇANAKKALE, (DHA)- ÇANAKKALE Kara Savaşları'nın yaşandığı dönemde deniz kıyısına vuran ve Osmanlı askerlerinin eline geçen mektuplar gün yüzüne çıktı. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, "Dönemin şartlarındaki düşman askerlerinin üzerlerinden çıkan mektuplarda hem savaşın şiddeti hem de Türklerin yapmış olduğu savunmanın mükemmelliği, Türklerin vatanperverliği, Türklerin vatana bağı konularında çok önemli anekdotlar içeren belgelere ulaştık" dedi.

Çanakkale Savaşları'nın üzerinden 110 yıl geçmesine rağmen detaylar ortaya çıkmaya devam ediyor. Savaş sırasında İngiliz askerlerinin kıyıya vuran mektupları, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı bünyesindeki Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi'nde yapılan çalışmalarla Türkçeye çevrilerek, araştırmacıların hizmetine sunuldu. Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi'nde Çanakkale Cephesi'ne ait çok önemli külliyat oluşmaya başladığını söyleyen Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, "Özellikle son zamanda okuduğumuz ve taramasını gerçekleştirdiğimiz belgelerde, arşivlerde Çanakkale Cephesi'nin ne kadar büyük ve önemli bir cephe olduğu, savaşın şiddeti, savaşın içeriği hakkında çok önemli bilgiler ihtiva eden belgelere ulaştık. Örneğin bu belgelerin içerisinde o dönemin şartlarındaki düşman askerlerinin üzerlerinden çıkan mektuplarda hem savaşın şiddeti hem de Türklerin yapmış olduğu savunmanın mükemmelliği, Türklerin vatanperverliği, Türklerin vatana bağı konularında çok önemli anekdotlar içeren belgelere ulaştık. Bunları şu anda Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi'mizde ziyaretçiye açık hale getirdik. Burası, Çanakkale Cephesi ile alakalı da araştırma yapan tarihçilerin de en önemli başvuru kaynaklarından oluştu" ifadelerini kullandı.

'ÇOK ÖNEMLİ BİLGİ VE BELGELERE ULAŞMAK MÜMKÜN HALE GELDİ'

Çanakkale Cephesi ile ilgili araştırma yapan tarihçilerin geniş ve teferruatlı bilgiye merkezdeki arşivlerden ulaşabileceğini belirten Kaşdemir, “Biz bu çalışmalarımızın hepsini dijital mecraya da aktarmış durumdayız. Hatta buraya gelmeden de dijital kaynaklardan Çanakkale Cephesi ile alakalı çok önemli bilgi ve belgelere ulaşmak mümkün hale geldi. Biz Çanakkale Tarihi Alanı Başkanlığı olarak Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi'mizde Çanakkale Cephesi ile alakalı en zengin içeriğe sahip olduğumuzu, en zengin külliyata sahip olduğumuzu, bu konuyla alakalı en teferruatlı arşive sahip olduğumuzu bir kez daha ifade ediyor. Bütün araştırmacıları, bütün tarihçileri Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezimizde beklediğimizi ifade ediyor."

Bu arada arşiv belgelerindeki Türkçeye çevrilen mektupların bazılarında şu ifadeler yer aldı:

"Hemen karşılık veriyorlar. Mermi parçaları ölüm saçıyor. Buradan sağ kurtulacak büyük olanlardır. Tarihsiz Arıburnu Karargahından burada askerler karamsar bir şekilde düşünüyorlar. Çarşamba günü öğle vakti Türkler üzeri kapalı siperlerimize 160 mermi attılar. Şimdiye kadar böyle müthiş bombardımana tutulmamıştık. Altı havan topu bu bombardımana eşlik etti. Artık şarapnelleri vesaireyi siz takdir ediniz. Bereket versin ki 15-18 adım yüksekliğinde bir mahalde bulunuyorduk. Türk ateşi siperlerimizi iyice tahrip etti. Bir müddet ağır top mermileri de düştü. Çok kaybımız vardır. Burada yemek ve içeceğimiz boldur, sebze bile bulunuyor."

"Türkler bir saatte150 mermi atıyorlar. Geçen gün ön hattaki siperlere çıktık. Burası çok tehlikelidir. Bundan sonra bir daha ileri siperlere çıkmayacağımı ümit ediyorum." 12 Kasım 1915

"Bir Türk mermisi 5 kişinin ölmesine ve 4 kişinin de yaralanmasına sebep olmuştur. Artık bu acı duruma alıştık." 19 Eylül 1915

"Avustralya'dan: On sekiz yaşındaki gençler silah altına çağrılıyor. Hatta kızlar da bu kapsama alınıyor. Bu işler bizim hiç gülmek bilmeyen avukatları bile güldürecek tuhaflıklarla doludur." 9 Kasım 1915

"Ateş hattından: Dün 971 Rakımlı Tepe'ye çıktım. Anafartalar Ovası'nı ve etrafını gördüm. Türk ateşlerinin isabeti korkusuyla çekildim." 13 Kasım 1915

"Düşmanımız Türklerin atışları pek güzel. Bir top mermisi ile iki ölü, iki yaralı olmuştur." 12 Kasım 1915

"Dün korunaklı bir siper kazarken bir mermi tâm isâbetle 4 askeri öldürdü ve 5 kişiyi de yaraladı. Ölen askerlerin vücutları paramparça oldu. Türklerin yeni mermileri çok etkili ve çok fazla kayıp verdiriyor. Bizimkilerin de pek tabii aynı etkiyi yaptığını düşünmek istiyoruz.",

"22 ay 2 günden beri Arıburnu'nda siperlerdeyiz. Daima Türklerin kahredici ateşlerine maruz kalıyoruz. Fransa Cephesi'ndeki savaş buradakinin yanında bir hiç. İki gün evvel Türkler yine dehşetli, büyük kayıplar verdiren bir bombardıman yaptılar. Fransa'da 15 gün muharebeden sonra 1 hafta istirahat ve ardından orduya yetki verildiği halde burada 6 aydan beri her gün kazma kürek sallıyoruz." 12 Kasım 1915”

FOTOĞRAFLI