Devran GÜNDÜZ- Harun ŞAHBAZOĞLU/ İSTANBUL, (DHA)- TARİHİN en büyük sanat destekçilerinden Theodoros Metokhites’in 14'üncü yüzyılda bugünkü şeklini verdiği ve Bizans sanatının son şaheseri sayılan Chora Kilisesi’nin (Kariye Camii) duvarlarındaki öyküler kitaplaştırıldı. Demirören Yayınları’ndan çıkan Kariye Chora: Kiliseden Camiye Bir Dönüşüm Hikayesi kitabında, mozaik ve fresklerde anlatılan hikayeler yer alıyor. 60 öykünün, 100’e yakın fotoğraf ile bulunduğu kitap hem Türkçe hem İngilizce olarak yayımlandı. Arkeolog Dr. Murat Sav, “İtalya’da Rönesans başlamadan önce Bizans’ta bu kilisede başlamıştı. Yapıda figürler büyümeye ve uzamaya başlamış. Bizansta görsel ve ikonografik anlamda bu denli yoğun başka bir yapı yoktur. Burada çok özel detaylar bulunuyor. Cami, Meryem ve İsa’nın bazı mucizelerinin yer aldığı resimler ve mozaikler ile kuşatılmış. Kariye çok özel bir yapı, bu nedenle hem turistik hem kültürel anlamda doğru bilinmesi gerekiyor” dedi.

Tarihin en büyük sanat destekçilerinden Theodoros Metokhites’in 14. yüzyılda bugün şeklini verdiği Chora Kilisesi, Osmanlı Dönemi’nde Atik Ali Paşa tarafından camiye dönüştürüldü. İstanbul Fatih’te yer alan Kariye, günümüzde camii ve müze olarak kullanılıyor. Bizans sanatının son şaheserleri sayılan mozaik ve fresklerdeki gölgelendirmeler, ışık kullanımı, yüzlerdeki duygular, anlatılan olayın akışını özetleyen vücut hareketleri ve olağanüstü renk kullanımları ile teknik açıdan da özel bir yere sahip olan Kariye Camii, aynı zamanda Rönesans döneminin habercisi olarak biliniyor. Kariye’nin dönüşüm hikayesi çapıcı bir dille hem Türkçe hem İngilizce olarak Demirören Yayınları tarafından ele alındı. Kariye’deki dünyaca ünlü mozaik ve fresklerin anlatıldığı kitap, 60 öykü toplamda 100’e yakın fotoğrafla Kariye Chora: Kiliseden Camiye Bir Dönüşüm Hikayesi ismiyle okuyucuların beğenisine sunuldu. Kariye Camii günümüzde hem ibadet yeri hem de müze olarak hizmet veriyor.

‘BU YAPIYI ÖZEL KILAN BİR DİĞER NOKTA İSE YAPTIRAN KİŞİNİN MEZARININ DA BURADA BULUNMASI’

Kariye Camii’nin Chora Kilisesi olarak inşa edildiğini anlatan Arkeolog Dr. Murat Sav, “Kariye, Bizans dönemi için büyük bir öneme sahiptir. Önemli yapan en önemli şeyler de mozaikler ve fresklerdir. Bu mekanda çok özel sahneler yer alıyor. 14. yüzyılda yaşayan Theodoros Metokhites burayı yaptırdı. Bizans döneminde imparatordan sonra ikinci kişi olan Metokhites’in özel bir adam olması belki de bu kadar özel bir yapıyı ortaya çıkarmasına neden oldu. Kendisi çok donanımlı bir insandı. Belki de İtalya’da Rönesans başlamadan önce Bizans’ta bu kilisede başlamıştı. Yapıda figürler büyümeye ve uzamaya başlamış. Bizansta görsel ve ikonografik anlamda bu denli yoğun başka bir yapı yoktur. Burada çok özel detaylar bulunuyor. Cami, Meryem ve İsa’nın bazı mucizelerinin yer aldığı resimler ve mozaikler ile kuşatılmış. Meryem Ana’nın yer aldığı resimler İncil’de yer alsa da genellikle sözlü geleneklere göre yapılmış. Bu yapıyı özel kılan bir diğer nokta ise yaptıran kişinin mezarının da burada bulunması” dedi.

‘KİTAPTA FOTOĞRAFİK OLARAK BELGELEME YAPILMASI, CAMİDEKİ MOZAİK VE FRESKLERİ ÖNE ÇIKARMIŞ’

Dr. Sav, “İçerde farklı döneme ait devşirme malzemelerde de var. 5’inci yüzyıla ait mermer, muhteşem bir kapı var. Mozaiklerin üstü açıldıktan sonra müzeye dönüştürülmüş. Günümüze dek bu şekliyle gelmiş. Kariye çok özel bir yapı, bu nedenle hem turistik hem kültürel anlamda doğru bilinmesi gerekiyor. Bu yönüyle Demirören Yayınlar çok güzel bir çalışmanın altına imzasını attı. Kariye Chora: Kiliseden Camiye Bir Dönüşüm Hikayesi kitabında, fotoğrafik olarak belgeleme yapılması, camideki mozaik ve freskleri öne çıkarmış. Çalışmada birçok kişinin emeği geçiyor. Bu fırsatı yaratan başka Yıldırım ve Meltem Demirören olmak üzere, bu işin koordinasyon ve projesinin üstlenen Bedri Göğalp çok değerli bir işe imza attı” diye konuştu.

‘KİTABI OKUYUP, CAMİNİN TARİHİNİ ÖĞRENDİKTEN SONRA GEZMELERİ ONLARI BİR ADIM İLERİ TAŞIR’

Kitabın hem Türkçe hem İngilizce olarak basılmasının kitaba ayrıca değer kazandırdığını belirten Dr. Sav, “Türkçe bilmeyen insanlar da bu sayede kitabı okuyarak, kilisede yer alan sahneler hakkında bilgi sahibi olabilir. Bu özel yapının kimliğini muhafaza ediyor olması insana ayrı bir mutluluk veriyor. Kitabın diğer ayrıcalığı da buradaki mozaik ve fresklerin tasvirlerinin yer alıyor olması. Camiye gelenlerin kitabı okuyup, caminin tarihini öğrendikten sonra gezmeleri onları bir adım ileri taşır. Kitap bu nedenle büyük önem taşıyor” ifadelerini kullanıldı.