Mis gibi kömür ateşinde yapılan mangallar Türk insanının vazgeçilmez keyiflerinden. Ancak ziyafet gözüyle bakılan mangal ortamları sağlığı tehdit edebiliyor.
Arkadaşlarla mangal yakmak özellikle yaz aylarında en sevilen aktivitelerden. Peki bu durum bir sağlık tehdidine dönüşebilir mi?
Romatoid artrit, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla eklemlere saldırdığı, eklemlerde kademeli hasara neden olduğu otoimmün hastalık. Vücudun otoimmün hastalıktan en çok etkilenen bölgeleri ise el, bilek ve ayaklar. Bu durum ağrı, şişlik ve sertlik gibi belirtilere neden oluyor.
Kesin nedeni belirsizliğini korumakla birlikte mevcut bilimsel verilere göre genetik faktörler, cinsiyet, yaş, sigara, diyet ve yaşam tarzı gibi çevresel faktörler rahatsızlıkta etkili. Maryland Üniversitesi'nden bir araştırma ekibi ise mangal gibi alışkanlıkların romatoid artrit gelişme riskini artıran bir faktör olabileceğini belirtiyor.
Mangalın bu olumsuz etkisi, kömür, petrol, doğal gaz ve odun gibi maddelerin yakılmasıyla oluşan polisiklik aromatik hidrokarbonlardan kaynaklanıyor. Bu kimyasallar solunduğunda vücuda giriyor ve romatoid artrit gelişme riskini artırıyor.
Ekip, araştırmayı yaparken ABD Ulusal Sağlık ve Beslenme Muayene Anketi'nden alınan yanıtları analiz etti. Çalışmaya 1.418'i romatoid artrit hastası, geri kalan 20.569 yetişkin olmak üzere 22.000 yetişkin dahil edildi.
Araştırmacılar vücuttakitoksik maddelerin toplam miktarını ölçmek için kan ve idrar örnekleri topladı. Ölçümler, 7.090 katılımcının vücutlarında polisiklik aromatik hidrokarbonlara, 7.024 kişinin plastik ürünlerin üretiminden kaynaklanan kimyasallara, 7.129 kişinin ise uçucu organik bileşiklere sahip olduğunu gösterdi.
Daha sonra bu bulguları romatoid artrit gelişme riski ile ilişkilendirerek, vücutlarında en yüksek miktarda polisiklik aromatik hidrokarbonlara sahip olanların, otoimmün hastalığa yakalanma riskinin yüzde 80 arttığı ortaya çıktı.
Çalışma, diyet lifi alımı, fiziksel aktivite, sigara kullanımı, aile geliri, eğitim düzeyi, yaş, cinsiyet ve vücut kitle indeksi gibi otoimmün hastalık riskini etkileyebilecek diğer faktörleri de inceledi. Dr. Christopher D'Adamo, sigara içenlerde polisiklik aromatik hidrokarbon düzeylerinin genellikle daha yüksek olduğuna dikkat çekti.
Araştırmacılar, çeşitli kaynaklardan geldikleri için bu çevresel kirleticilerin şu anda çevrede son derece yaygın olduğunu ve bu nedenle özellikle büyük şehir merkezlerinde ve hava kalitesinin düşük olduğu bölgelerde yaşayan insanların sağlığını ciddi şekilde tehdit ettiğini vurguluyor.
Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Necdet Üskent ise, yüksek ateşte pişen ette ortaya çıkan nitrozaminlerin kanserojen etki yarattığını söylüyor. Pişirme sırasında kanserojen maddelerden hetorosiklik aromatik aminler ve nitritler ortaya çıkıyor. Etler tuzda saklandıktan sonra pişirilmişse mide, kolon, yemek borusu ve baş-boyun kanserlerine neden oluyor.
Bu tehlikeler elbette hiç mangal yakmamanız gerektiği anlamına gelmiyor. Diyetisyen Aslıhan Altuntaş'a göre riskleri en aza indirmenin bazı yolları var.
