Gelgit, denizlerin düzenli olarak yükselip alçalması olayına denir ve bu olay, Ay ve Güneş'in Dünya üzerindeki çekim kuvvetleri nedeniyle meydana gelir.
Gelgit olayında denizin kabarması, deniz seviyesinin yükselmesi anlamına gelir. Bu süreç, çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterir. İşte gelgit olayında denizin kabarmasına dair ayrıntılı bir açıklama:
Gelgit Olayının Nedenleri
Ay ve Güneş'in Çekim Kuvveti:
Ay, Dünya'nın en yakın gök cismi olduğu için gelgit olayında en büyük etkiye sahiptir. Ay'ın çekim kuvveti, deniz suyu üzerinde bir "yumru" oluşturur ve bu durum deniz seviyesinin yükselmesine neden olur.
Güneş de gelgit üzerinde etkilidir, ancak etkisi Ay'a göre daha düşüktür. Güneş'in çekim kuvveti, Ay ile birlikte çalışarak gelgitlerdeki yükseklik dalgalanmalarını artırabilir veya azaltabilir.
Dönme Hareketi:
Dünya'nın kendi etrafındaki dönüşü, gelgit olaylarının zamanlamasını etkiler. Dünya'nın dönüşü, deniz suyu kabarmalarının belirli bir zaman dilimi içinde gerçekleşmesini sağlar.
Gelgitin Farklı Aşamaları
Kabarma (Gelgit Yükselmesi):
Gelgit sırasında deniz suyu, Ay'ın ve Güneş'in çekim kuvvetiyle kabarır. Bu, denizlerin belirli bir bölgede üst seviyelere çıkması anlamına gelir. Kabarma sırasında, kıyılarda su seviyesi yükselir ve bu durum bazı alanlarda su altında kalmalara yol açabilir.
Alçalma (Gelgit Düşmesi):
Kabarmanın ardından, deniz suyu tekrar geri çekilir ve alçalır. Bu aşama, deniz seviyesinin düşmesi ile karakterizedir. Alçalan su seviyesi, kıyılardaki sahil şeridinde açık alanların ortaya çıkmasına neden olur.
Gelgit Olaylarının Etkileri
Kıyı Ekosistemleri: Gelgit olayları, kıyı ekosistemlerinde önemli bir rol oynar. Su seviyesinin yükselmesi ve alçalması, deniz yaşamı ve bitki örtüsü üzerinde etkili olur.
Balıkçılık ve Deniz Taşımacılığı: Gelgitler, balıkçılık faaliyetlerini ve deniz taşımacılığını etkileyebilir. Özellikle kabarma dönemlerinde, bazı balık türleri kıyılara yaklaşırken, alçalan dönemlerde ise daha derin sularda bulunabilirler.
Kıyı Yönetimi: Gelgit olaylarını dikkate almak, kıyı bölgelerinin yönetiminde önemlidir. Kıyı yapılarının inşasında, deniz seviyesi değişimlerinin göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
