ANKARA, (DHA)- İÇ Hastalıkları Uzmanı Dr. Elif Başaran, nörobesinlerin santral sinir sistemi sağlığının korunmasında önemli rol oynadığını belirterek, “Selenyum, çinko, Omega-3 yağ asitleri ve kafein gibi özel besin öğeleri, bilişsel fonksiyonları destekler ve zihinsel performansı artırmaya yardımcıdır” dedi.
Liv Hospital Ankara İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Elif Başaran, sinir sistemi sağlığına doğrudan katkı sağlayan ve kognitif işlevlerin sürdürülebilmesinde rol oynayan besin gruplarının ‘nörobesinler’ olarak adlandırıldığını söyleyerek, konu ile ilgili açıklamalarda bulundu. Dr. Başaran, “Selenyum, çinko, Omega-3 yağ asitleri ve kafein, bilimsel olarak nörolojik sağlık üzerinde etkili olduğu gösterilen başlıca nörobesinler arasında yer almaktadır. Bu besinlerin düzenli ve dengeli tüketimi dikkat, hafıza ve işlem hızı gibi bilişsel süreçleri destekler. Nörobesin eksiklikleri yorgunluk, dikkat eksikliği, anksiyete, depresyon gibi zihinsel sorunlara yol açabilir. Bu öğelerin aşırı alımı da risk oluşturabilmektedir. Dengeli beslenme ve uzman takibi oldukça önemlidir. Zihinsel sağlığın korunması için yalnızca genetik ve çevresel faktörler değil, aynı zamanda beslenme alışkanlıkları da göz önünde bulundurulmalı” diye konuştu.
‘SELENYUM BEYİNDEKİ OKSİDATİF STRESİN AZALTILMASINDA KRİTİK ROL OYNAR’
Selenyumun özellikle antioksidan savunma sisteminde görev alan ve vücudun bağışıklık sistemini güçlendiren glutatyon peroksidaz enziminin kofaktörü olduğunu ifade eden Dr. Başaran, “Beyindeki oksidatif stresin azaltılmasında kritik rol oynar. Diyetteki selenyum seviyesi ne kadar düşükse, anksiyete, depresyon ve yorgunluk semptomları ve bilişsel bozulmalarla ile ilişkilendirildiğine dair birçok literatür çalışması mevcuttur. Çinko da beyin sağlığı için oldukça önemlidir. Beynin hipokampus bölgesinde yoğun olarak bulunur ve öğrenme-hafıza süreçlerinde rol oynar. Literatürde düşük çinko düzeylerinin dikkat eksikliği, depresyon ve hatta Alzheimer hastalığı ve nörodejeneratif bozukluklar için risk faktörü olabilir” dedi.
‘KAFEİN DİKKAT DÜZEYİ VE UYANIKLIĞI ARTIRIR’
Kafeinin adenozin reseptör antagonisti olarak etki göstererek dikkat düzeyi ve uyanıklığı artırdığını vurgulayan Dr. Başaran, “Birçok çalışmada, kafein alımının hem aerobik hem de anaerobik performansı artırmakta ve zihinsel yorgunluğu azalttığı, kısa süreli hafıza, dikkat ve işlem hızı gibi bilişsel fonksiyonları artırdığı gösterilmiştir. Özellikle kadınlarda ve kahve veya yeşil çay gibi kafein kaynaklarının orta düzeyde tüketimi ile azalmış demans riski arasındaki ilişkinin daha belirgin olduğunu gösteren literatür çalışmaları mevcuttur. Ancak, kronik ve yüksek doz kafein maruziyeti, anksiyete, uyku bozuklukları ve bağımlılık riskini artırabileceği unutulmamalıdır” diye konuştu.
‘ZİHİNSEL PERFORMANSIN ALTIN ÜÇLÜSÜ; BALIK, CEVİZ VE YUMURTA’
Omega-3 yağ asitlerinin, özellikle DHA (dokosahekzaenoik asit) ve EPA (eikosapentaenoik asit), bilimsel olarak tanımlanmış en güçlü nörobesinler olduğunu belirten Uzman Dr. Başaran, şunları kaydetti:
“Yağlı balıklar (somon, uskumru, sardalya), iç ceviz, yağlı tohumlar (keten tohumu ve chia tohumu gibi), Omega-3 ile zenginleştirilmiş yumurtalar omega-3 kaynakları arasındadır. Haftada birden fazla yumurta tüketen bireylerde Alzheimer hastalığı riski tüketmeyenlere oranla daha düşük olduğunu bildiren literatür çalışmalar mevcuttur. Bu koruyucu etki yumurta sarısında bol miktarda bulunan kolin ile ilişkilendirilmiştir. Son olarak selenyum ve çinko gibi eser elementler ile kafein gibi doğal psikoaktif maddelerin bilişsel fonksiyonların sürdürülmesinde önemli rol oynamaktadır. Ancak bu nörobesin öğelerinin eksikliği ya da aşırı tüketimi ciddi sonuçlar doğurabileceğinden, dengeli alımı ve hekim kontrolünün önemi unutulamamalıdır.”
