Yumurtalıklarda üretilen östrojen, adet döngüsünün düzenlenmesi, kemik sağlığının korunması, cilt elastikiyetinin desteklenmesi ve üreme fonksiyonlarının gelişmesi gibi birçok süreçte etkilidir. Ancak östrojen seviyelerindeki dengesizlikler, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Peki, östrojen hormonu nedir, ne işe yarar ve seviyeleri nasıl artırılır?
Östrojen Hormonu Nedir?
Östrojen, kolesterolden sentezlenen ve başlıca yumurtalıklarda üretilen bir hormondur. Az miktarda böbreküstü bezleri ve yağ dokusunda da salgılanır. Kadınlarda dişi cinsiyet özelliklerinin gelişimini desteklerken, erkeklerde de hormonal dengeyi sağlar. Östrojen, meme gelişimi, adet döngüsünün düzenlenmesi, yumurtlama ve rahim iç zarının gebeliğe hazırlanması gibi süreçlerde önemli bir rol oynar. Ayrıca kemik, kalp, cilt ve beyin sağlığı üzerinde de olumlu etkileri vardır.
Östrojen Türleri Nelerdir?
Östron (E1): Menopoz sonrası en yaygın östrojen türüdür, etkisi zayıftır.
Östradiol (E2): En güçlü östrojen tipidir ve yumurtalıklarda üretilir. Rahim kanseri gibi bazı sağlık sorunlarıyla ilişkilendirilebilir.
Östriol (E3): Gebelik sırasında en fazla salgılanan, en zayıf östrojen türüdür.
Östrojenin Vücuttaki Görevleri
Üreme Sistemi: Adet döngüsünü düzenler, yumurtlamayı sağlar, rahim iç zarını gebeliğe hazırlar, vajinal sağlığı destekler ve meme gelişimini teşvik eder.
Kemik Sağlığı: Kemik yoğunluğunu artırarak osteoporoz riskini azaltır.
Kalp ve Damar Sağlığı: Kan damarlarının esnekliğini artırır.
Beyin Fonksiyonları: Hafıza, konsantrasyon ve ruh halini destekler.
Cilt ve Saç Sağlığı: Cildin elastikiyetini korur, saç dökülmesini önler.
Östrojen Seviyeleri Neden Düşer veya Yükselir?
Düşük Östrojen Nedenleri:
Menopoz
Yoğun stres
Aşırı egzersiz
Düşük vücut yağı
Polikistik over sendromu (PCOS)
Yüksek Östrojen Nedenleri:
Obezite
Hormon takviyeleri veya doğum kontrol ilaçları
Karaciğer hastalıkları
Bazı kanser türleri
Östrojen Eksikliği ve Fazlalığı Belirtileri
Eksiklik Belirtileri:
Sıcak basmaları
Vajinal kuruluk
Cilt kuruluğu
Adet düzensizlikleri
Ruh hali değişiklikleri
Fazlalık Belirtileri:
Meme hassasiyeti
Kilo artışı
Baş ağrıları
Adet düzensizlikleri
Ruh hali dalgalanmaları
Östrojen Seviyesi Nasıl Ölçülür?
Östrojen seviyeleri, kan testiyle en doğru şekilde ölçülür. Estradiol (E2), estron (E1) ve estriol (E3) seviyeleri değerlendirilir. Adet döngüsünün belirli günlerinde yapılan testler daha güvenilir sonuçlar verir. Ayrıca tükürük ve idrar testleri de kullanılabilir.
Östrojen Hormonu Nasıl Artırılır?
Östrojen eksikliği, özellikle menopoz döneminde sık görülür ve çeşitli yöntemlerle tedavi edilebilir:
Hormon Replasman Tedavisi (HRT): Doktor kontrolünde oral, cilt veya vajinal östrojen takviyeleri kullanılabilir. Özellikle menopoz semptomlarını hafifletmek için etkilidir.
Fitoöstrojen İçeren Besinler: Soya fasulyesi, keten tohumu, kırmızı yonca, brokoli, yaban mersini gibi gıdalar doğal östrojen benzeri bileşikler içerir ve eksiklik belirtilerini azaltabilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
Sigarayı bırakmak: Sigara, östrojen üretimini olumsuz etkiler.
Düzenli egzersiz: Ağırlık çalışmaları ve kardiyo, hormon dengesini destekler.
Dengeli beslenme: Sağlıklı yağlar (avokado, zeytinyağı), omega-3 (somon, chia tohumu) ve B vitamini içeren gıdalar hormon üretimini teşvik eder.
Bitkisel Destek: Hayıt bitkisi (Vitex agnus-castus) gibi bitkisel takviyeler, doktor kontrolünde kullanıldığında menopoz şikayetlerini azaltabilir.
Not: Fitoöstrojenler, östrojen seviyelerini doğrudan artırmaz ancak belirtileri hafifletebilir. Aşırı fitoöstrojen tüketimi hormonal dengesizliklere yol açabileceğinden dikkatli olunmalıdır.
Östrojen ve Beslenme İlişkisi
Beslenme, östrojen seviyelerini dengelemede önemli bir rol oynar:
Destekleyici Gıdalar: Soya, keten tohumu, sağlıklı yağlar, yeşil yapraklı sebzeler.
Kaçınılması Gerekenler: Şekerli, işlenmiş gıdalar, fazla alkol ve kafein, trans yağlar.
Östrojen Seviyesiyle Hangi Bölüm İlgilenir?
Endokrinoloji: Hormon dengesizliklerini değerlendirir.
Kadın Hastalıkları ve Doğum: Kadınlarda östrojenle ilgili sorunları inceler.
Üroloji: Erkeklerde östrojen fazlalığını değerlendirir.
Dahiliye: Genel hormon testleri yapabilir.
Östrojenle İlgili Önemli Notlar
Östrojen dengesizliği belirtileri yaşayan bireylerin, doğru teşhis ve tedavi için bir uzmana başvurması önemlidir. Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine 444 0436 numaralı telefondan veya iletişim formu aracılığıyla ulaşarak östrojenle ilgili sorularınızı sorabilirsiniz.
Östrojen hormonu, vücudun sağlıklı işleyişi için kritik bir öneme sahiptir. Dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve uygun tıbbi tedavilerle östrojen seviyelerinizi optimize edebilir, sağlıklı bir yaşam sürdürebilirsiniz.
