Gökhan İÇKİLLİ/SAMSUN, (DHA)- SAMSUN Tarım ve Orman Müdürü İbrahim Sağlam, yaklaşık 10 bin mandanın serbest halde yaşadığı Kızılırmak Deltası’nda yıllar içinde verim kaybı riskiyle karşı karşıya kaldığını ve başlatılan Manda Islah Projesi çerçevesinde de Kandıra'dan 36 combanın (erkek manda) kente getirildiğini söyledi.

Yaklaşık 10 bin mandanın serbest halde yaşadığı Kızılırmak Deltası’nda yıllar içinde aynı gen havuzunun içinde üreyen hayvanlar, verim kaybı riskiyle karşı karşıya kaldı. İl Tarım ve Orman Müdürü İbrahim Sağlam, bu kapsamda başlatılan Manda Islah Projesi çerçevesinde, İstanbul’a yakın Kandıra bölgesinden 36 adet comba Samsun’a getirildiğini anlattı. Manda yetiştiriciliğinde Samsun’un Türkiye’de birinci sırada olduğunu belirten Sağlam, “Mandacılık konusunda Samsun'da 2024 sonu itibarıyla Türkiye'de birinci sıradayız. Yaklaşık 20-21 bin manda var. Şimdi mandada en büyük şansımız Kızılırmak Deltası. Buradaki deltada mandalar mera hayvancılığı yapıyor. Yani 6 ay bu delta içerisinde yaşıyorlar. Sahipleri tarafından bırakılıyor, 6 ay sonra toplanıyor” diye konuştu.

Kızılırmak Deltası’nda yoğunlaşan manda popülasyonuna ilişkin açıklama yapan ve 36 combanın kente getirildiğini belirten Sağlam, “Mandayla ilgili birçok proje yaptık. Öncelikle manda sütünün değerlendirilmesiyle alakalı, mozzarella peyniri gibi. Bunun yanında mandalarda ilk defa Samsun’da suni tohumlama yaptık. Verimi yüksek olan yaklaşık 1,5 tona yakın süt verimi olan mandalarda kendisini getiremiyoruz buraya çünkü daha pahalı bir yatırım oluyor. O mandaların spermlerinden getirip burada suni tohumlama yaptık. Özellikle İtalya bölgesinden olan mandalarda burada suni tohumlamada büyük başarı sağladık. Bunun yanında deltada bütün mandalar, baktığımızda bu yüzde 50'si, yani yaklaşık 9 bin 500-10 bin mandamız, Kızılırmak Deltası'nda olduğu için burada bir akraba evliliği gibi oluyor. Bunlarda kan değişimi gerektiğini düşünerek, Manda Islah Projesi kapsamında Tarım ve Orman Bakanlığı Hayvancılık Genel Müdürlüğümüzce ‘comba’ yani erkek manda getirerek bir kan değişimi sağladık. Yaklaşık 36 tane manda combası getirdik. Kandıra bölgesinden, özellikle İstanbul'a yakın bölgeden. En azından bir kan değişimi olsun, akrabaya evliliği olmasın, verimleri düşürmemesi açısından. Bu da büyük bir şekilde, güzel bir şekilde uygulandı. Damızlık Manda Birliği ile beraber onlarla beraber çalışmalarımız devam etmekte” dedi.

'ETLERİ ÇOK KALİTELİ'

Manda etinin ve sütünün değerlendirilmesine yönelik çalışmaların önemine dikkat çeken Sağlam, “Biz manda etinin ve sütünün özellikle manda karkası diye bir şey yok ama bunların mutlak suretle yapılması gerektiği, çünkü etiyle ilgili yoğun bir şekilde bir kampanyanın olması gerektiğini düşünüyoruz. Daha önceki yıllarda burada kasabın bir tanesi yazmış, ‘Burada sakat et ve manda eti satılmaz’ diye. Sanki onunla eş değer gibi. Öyle bir şey değil. Halbuki değişik bölgelerde baktığımızda biz özel üretimlerin manda etinden mesela bir sucuğun özel üretim denildiği zaman bunu manda etinden yapıyorlar. Çok kaliteli etleri var. Dolayısıyla hem mozzarella peyniri olsun, manda sütünün değerlendirilmesi, etinin değerlendirilmesi, manda ıslahı yaklaşık 3 bin tane hayvan 850-900 kilo ortalamadan 1150-1200'e kadar çıkan bir ıslah projesi uyguladık. Halen de devam ediyor. Bunlar mandayla ilgili genel çalışmalar ama halen Türkiye'de en çok manda yetiştiriciliği ilimizde var. Daha da geliştirebilir mi? Geliştirebilir. Çalışmalarımız devam ediyor” diye konuştu. (DHA)

FOTOĞRAFLI