ANTALYA, (DHA) - ANTALYA Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı Ekim ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) değerlendirdi.

Tarım-GFE’nin ekim ayında aylık yüzde 2.75 ilan edildiğini belirten Çandır, “Bu rakam, endeksin ölçülmeye başladığı 2015 yılından itibaren ekim ayları ortalamasının (2.26) üzerinde oldu. Böylece eylül ayındaki düşüş ve ortalamaya yaklaşış son bulmuş oldu" dedi. Tarım-GFE’nin Ekim ayında yıllık yüzde 32.59 ilan edildiğini kaydeden Çandır, “Bu yıllık rakam, son 9 yılın ekim ayları ortalamasına (34.43) oldukça yakınsamıştır. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından ekim ayı için açıklanan tarımsal girdi fiyatları enflasyonu, aylıkta ve yıllıkta yeniden yükselişe geçti" değerlendirmesinde bulundu.

YEMDE YÜKSEK ARTIŞ

Tarım-GFE’nin alt kalemlerine bakıldığında tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında ekim ayında aylıkta yüzde 3.04 ve yıllıkta ise yüzde 31.03’lük artış olduğuna dikkati çeken Çandır, “Ekim ayları itibariyle aylıkta 2021 ve yıllıkta 2023 yılından bu yana en yüksek Ekim ayı verileri ilan edilmiştir" dedi. Çandır, tohumda aylık yüzde 2.01, enerjide yüzde 1.54, gübrede yüzde 3.26, ilaçta yüzde 0.96, veteriner hizmetlerinde yüzde 0.88, yemde yüzde 5.32 ve diğer kalemlerde ise yüzde 0.85’lik artışa dikkat çekerken, aynı kalemlerin yıllık değişimlerine bakıldığında tohumda yüzde 55.02, enerjide yüzde 16.48, gübrede yüzde 13.48, ilaçta yüzde 22.44, veteriner hizmetlerinde yüzde 60.13, yemde yüzde 33.54 ve diğer kalemlerde ise yüzde 64.81’lik artış ilan edildiğini kaydetti.

Çandır, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylık yüzde 1.10 ve yıllık yüzde 42.35’lik artış olduğunu belirtirken, “Ekim ayında Tarım-GFE alt kalemlerindeki değişimler, yılbaşından bu yana derece derece düşüş eğilimi gösterirken ekim ayında bu düşüş, yerini yükselişe bırakmıştır. Bu yükselişte en ciddi olan yem kaleminde aylık yüzde 5.32’lik artış olmuştur. Yıllıkta ise genel olarak ortalamalara yakın yükselişler dikkat çekmektedir. Yüzde 55.02’lik gübre, yüzde 64.81’lik diğer ve yüzde 60.13’lük veteriner kalemleri öne çıkmıştır" değerlendirmesinde bulundu.

ÜRETİCİ FİYATLARI SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK İÇİN ÖNEMLİ

TÜİK tarafından ekim ayı tarımsal üretici fiyat endeksi ÜFE’nin aylık yüzde 5.03 ile 10 yıllık ekim ortalamasının (2.38) üzerinde ilan edildiğini belirten Çandır, yıllıkta yüzde 35.46 artış ile 10 yıllık ortalamanın (24.51) üzerinde olduğuna dikkat çekti. Çandır, şunları kaydetti:

“Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilim, genel olarak üretici aleyhine seyretmiştir. Ancak mayıs, haziran ve ekim aylarında bu aleyhte eğilim yerini üretici lehine çevirmiştir. Yıllık girdi maliyetleri artışı ise nispi olarak üretici fiyatları artışına yakın seyretmiştir. Yani üretici, Ekim ayında aylıkta lehte bir durum yaşarken yıllıkta ise birbirine yakın seyretmiştir. Esasen hem aylıkta hem de yıllıkta üretici fiyatlarının nispi olarak tarımsal girdi fiyatlarından ciddi bir yükseklikte seyretmesi sürdürülebilirlik bakımından önem taşımaktadır. Çünkü üreticinin tek maliyet grubu girdi kalemleri değil en az onun kadar da diğer maliyetleri söz konusudur."

Yurt içi ve yurt dışı üretici enflasyonlarının tarım sektörünü dolaylı etkilediğini söyleyen Başkan Çandır, yurt dışı üretici enflasyonu YD-ÜFE’nin ekimde aylık yüzde 0.09 ve yıllıkta yüzde 30.70 arttığını, yurt içi üretici enflasyonu Yİ-ÜFE’nin aylık yüzde 1.29, yıllık yüzde 32.24 arttığını kaydetti. Çandır, üretici düzeyindeki gıda kaleminin aylık yüzde 2.32, yıllık yüzde 41.36 arttığını belirtirken, “Bu durum, ekim ayında da tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun, tarımdan daha yüksek seyrettiğini göstermektedir" dedi.

Ekim ayında üretici kesimdeki bu enflasyonlara karşılık tüketici enflasyonu TÜFE’nin aylık yüzde 2.88, yıllık yüzde 48.58 arttığını belirten Çandır, “Son 10 yıllık ekim ayı ortalamalarının aylıkta yüzde 2.20 ve yıllıkta ise yüzde 18.53 olduğu hatırlanırsa manşet enflasyonların hala ne kadar yüksek seyrettiği daha iyi anlaşılır. Tüketici taraftaki gıda enflasyonu ise Ekim ayında aylık yüzde 4.33 ve yıllık yüzde 45.28 olarak ilan edilmişti. İşlenmemiş gıda enflasyonu ise ekimde aylık yüzde 3.54 ve yıllık yüzde 43.34 düzeyinde ilan edilmişti. Yaş meyve sebze enflasyonu ise aylık yüzde 19.20 ve yıllık 57.58 artış olarak ilan edilmişti. Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu olduğunu göstermeye devam etmektedir" diye konuştu.

FOTOĞRAFLI