Yeditepe Üniversitesinden yapay zekanın ayrımcılıktaki rolüne ilişkin değerlendirme

İSTANBUL (AA) - Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Rıfat Tınç, yapay zekanın ayrımcılıktaki rolü ve Türkiye ile dünyada bu konuda alınan önlemleri paylaştı.

Üniversiteden yapılan açıklamada görüşlerine yer verilen Prof. Dr. Mehmet Rıfat Tınç, yapay zeka algoritmalarının, cinsiyet, yaş, köken gibi kişisel özelliklere dayalı olarak ayrımcılık yapabileceğini belirtti.

Tınç, teknolojik bir nesnenin ayrımcılık yapmasının, onu hukuki açıdan bir suç aletine dönüştürebileceğini kaydederek, "Bu nedenle yapay zekanın nasıl ve neden ayrımcılık yapabileceğini anlamak büyük önem taşıyor." ifadesini kullandı.

Algoritmaların hukuk bilgisi ve toplumsal görgüsü olmadığı için ayrımcılık yapma ihtimali bulunduğunu vurgulayan Tınç, "Hatta bir yazılım, hukuk mantığını tamamen benimsemiş olsa bile, ayrımcılık iddialarıyla yargıya taşınacak tartışmalar kaçınılmaz olacaktır. Çünkü ne yazılımlar ne de robotlar, toplumun ve hukukun gelişimini durdurabilir." açıklamasında bulundu.

Tınç, hukukçuların, yapay zeka ayrımcılığının ortaya çıkaracağı yeni ve kritik sorulara yanıtlar üretmesi gerektiğini vurguladı.

Algoritmaların, insanlar gibi ahlak sahibi olamayacağını aktaran Tınç şu değerlendirmede bulundu:

"Kendilerine dayatılan ahlak kurallarının dışına çıkamazlar ya da kendi kendilerine bu kuralları geliştiremezler. Dolayısıyla, yapay zekanın mutlaka dışarıdan müdahaleye, insan eliyle revize edilmeye ve güncellenmeye açık olması gerekir. Müdahale edemediğimiz, revize edemediğimiz ve sadece kendi kendini geliştiren bir yapay zeka, ileride istemediğimiz sonuçlar doğurabilir. Bir süre sonra bizi ilerletmek yerine geriletebilir ya da ahlak anlayışımızın ve bilinç yapımızın gerisinde kalabilir. Bu nedenle, Avrupa ve Japonya’da olduğu gibi, yapay zekanın yol açabileceği hatalar ve suçlar için mevzuatımızda yeni düzenlemeler yapılması gerekecektir."

Tınç, yapay zekayı geliştiren ve kullanan şirketler ile kişilerin, bu teknolojinin yol açtığı zararlar için sorumlu tutulabileceğini belirtti.

Avrupa Birliğinin yapay zekayla ilgili hazırladığı mevzuatın 2 Ağustos 2026'da yürürlüğe gireceğini anımsatan Tınç, AB'nin de bu konuda aldığı önlemlerin oldukça yeni olduğuna dikkati çekti.

Tınç, yapay zekanın sunduğu fırsatların yanı sıra, ayrımcılık gibi ciddi riskleri de bulduğunu kaydederek, "Bu riski minimize etmek için hukuki, teknik ve toplumsal düzeyde önlemler alınması gerekiyor. Yapay zekanın insanlığa hizmet etmesi için etik ve adil bir şekilde geliştirilmesi ve kullanılması büyük önem taşıyor." değerlendirmesinde bulundu.