📅 22 Ağustos 2025, modern Türk şiirinin unutulmaz ismi Turgut Uyar’ın 40. ölüm yıl dönümü. “Göğe Bakma Durağı”, “Geyikli Gece” ve “Acıyor” gibi eserleriyle hafızalara kazınan Uyar, Türk edebiyatında derin izler bıraktı.
Hayatı ve Erken Yılları
Turgut Uyar, 4 Ağustos 1927’de Ankara’da dünyaya geldi. Harita binbaşısı ve hattat Hayri Bey ile Fatma Hanım’ın altı çocuğundan beşincisiydi. Babasının görevi nedeniyle çocukluğu İstanbul, Eskişehir ve Ankara arasında geçti. Konya Askeri Ortaokulu ve Bursa Işıklar Askeri Lisesi’nde eğitim gördü.
1947’de Askeri Memurlar Okulu’ndan mezun olan Uyar, çeşitli şehirlerde personel subayı olarak görev yaptı. Ancak askerlik hayatından memnun değildi. 1958’de ordudan ayrıldı ve SEKA’da çalışmaya başladı. 1967’de emekli olup 1969’da İstanbul’a yerleşti.
Edebi Kariyeri ve İkinci Yeni
İlk şiiri “Yad”, 1947’de Yedigün dergisinde yayımlandı. 1949’da ilk kitabı Arz-ı Hal çıktı. 1952’deki Türkiyem, Garip akımının etkilerini taşırken; 1959’da yayımlanan Dünyanın En Güzel Arabistanı, onun şiirinde büyük bir kırılma yarattı.
Bu eserle birlikte İkinci Yeni akımının öncülerinden biri oldu. Soyut imgeler, bireysel yalnızlık ve modern yaşamın çelişkileri Uyar’ın şiirlerinde yoğun biçimde yer aldı. Ardından gelen Tütünler Islak (1962), Her Pazartesi (1968), Divan (1970), Toplandılar (1974) ve Kayayı Delen İncir (1982), onun edebi yolculuğunun önemli kilometre taşları oldu.
1984’te yayımlanan Büyük Saat, Uyar’ın bütün şiirlerini bir araya getirdi.
Ödülleri
1963 – Tütünler Islak ile Yeditepe Şiir Armağanı
1975 – Tomris Uyar ile çevirdikleri Lucretius – Evrenin Yapısı için TDK Çeviri Ödülü
1981 – Kayayı Delen İncir ile Behçet Necatigil Şiir Ödülü
1984 – Büyük Saat ile Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü
Özel Hayatı
1947’de Yezdan Şener ile evlenen Uyar’ın bu evlilikten üç çocuğu oldu. 1969’da yazar Tomris Uyar ile evlendi ve bu evlilikten Hayri Turgut adında bir oğlu dünyaya geldi. Tomris Uyar ile ilişkisi, onun hem edebi hem de kişisel hayatına yön veren önemli bir dönemeç oldu.
Ölümü ve Mirası
Turgut Uyar, 22 Ağustos 1985’te siroz nedeniyle İstanbul’da hayatını kaybetti. 58 yaşında aramızdan ayrılan şair, Aşiyan Mezarlığı’na defnedildi.
Bugün, onun dizeleri hâlâ sosyal medyada, akademik çalışmalarda ve edebiyat etkinliklerinde yankılanıyor:
“Göğe Bakma Durağı”
“Geyikli Gece”
“Acıyor”
Uyar, bireyin iç dünyasını, aşkı, yalnızlığı ve hayatın geçiciliğini zengin imgelerle işleyen İkinci Yeni’nin en güçlü seslerinden biri olarak anılmaya devam ediyor.
