Siyah renkli dışkı, tıbbi adıyla melena, genellikle üst gastrointestinal sistemde meydana gelen kanamadan kaynaklanan ciddi bir sağlık sorunudur. Katran benzeri, yapışkan ve kötü kokulu bu dışkı, sindirime uğramış kanın varlığına işaret eder. Melena, ciddi kan kaybına yol açabileceği için fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulması hayati önem taşır. Peki, melena nedir, neden olur ve nasıl tedavi edilir?
Melena Nedir?
Melena, üst gastrointestinal sistemde (yemek borusu, mide veya ince bağırsağın üst kısımları) meydana gelen kanamanın, mide asidi ve bağırsak enzimleri tarafından sindirilmesi sonucu oluşan siyah, zift gibi yapışkan dışkıdır. Bu durum, dışkının normalden farklı, koyu ve kötü kokulu bir görünüm almasına neden olur. Alt gastrointestinal sistem kanamalarında ise dışkı genellikle kırmızı veya vişne çürüğü rengindedir ve bu durum melena ile karıştırılmamalıdır. Melena, gastrit, mide ülseri, özofagus varisleri veya kanser gibi ciddi sağlık sorunlarının belirtisi olabilir.
Siyah Renkli Dışkının Nedenleri Nelerdir?
Melena, üst gastrointestinal sistemde kanamaya yol açan çeşitli hastalıklardan kaynaklanabilir. Başlıca nedenler şunlardır:
Özofagus Varisleri: Siroz gibi karaciğer hastalıkları nedeniyle yemek borusunda genişleyen damarların yırtılması ciddi kanamalara ve melenaya yol açabilir. Bu durumda kanlı kusma (hematemez) da görülebilir.
Gastrit: Mide mukozasında iltihaplanma, Helicobacter Pylori enfeksiyonu, alkol, sigara veya baharatlı gıdalar nedeniyle oluşabilir ve kanamaya sebep olarak melenaya yol açabilir.
Mide Ülseri: Mide iç yüzeyinde oluşan yaralar, özellikle tedavi edilmediğinde kanamaya neden olabilir.
Özofajit: Yemek borusunda asit reflüsü veya enfeksiyon kaynaklı erozyon ve ülserler kanamaya yol açabilir.
Basınç Kanamaları: Şiddetli kusma, öksürük veya öğürme gibi durumlar, yemek borusu-mide birleşiminde yırtılmalara ve kanamaya neden olabilir.
İlaçlar: Non-steroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID) veya kan sulandırıcılar, özellikle gastrit veya ülseri olan kişilerde kanama riskini artırabilir.
Gastrointestinal Kanserler: Mide, özofagus veya bağırsak tümörleri kanamaya ve melenaya yol açabilir.
Yenidoğanlarda Anne Kanının Yutulması: Doğum sırasında bebeğin anne kanını yutması, ilk birkaç gün siyah dışkıya neden olabilir. Ancak bu durum uzun sürerse doktora başvurulmalıdır.
Melena Belirtileri Nelerdir?
Melena, yalnızca siyah renkli dışkıyla sınırlı kalmaz; altta yatan hastalığa bağlı olarak çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir:
Siyah, katran benzeri, yapışkan dışkı
Karın ağrısı (şiddetli veya kronik)
Halsizlik ve yorgunluk (anemi nedeniyle)
Baş dönmesi veya bayılma hissi
Hızlı kalp atışı (kan kaybına bağlı)
Melena Nasıl Teşhis Edilir?
Melena teşhisi, altta yatan kanama nedenini belirlemek için kapsamlı bir tıbbi değerlendirme gerektirir. Kullanılan yöntemler şunlardır:
Klinik Öykü ve Fiziksel Muayene: Hekim, semptomların başlangıç zamanını, kullanılan ilaçları, beslenme alışkanlıklarını ve aile öyküsünü değerlendirir. Karın hassasiyeti, anemi belirtileri ve vital bulgular incelenir.
Laboratuvar Testleri:
Kan testleri: Hemoglobin, hematokrit, demir, ferritin seviyeleri ve pıhtılaşma faktörleri ölçülür.
Gaita testi: Gizli kan testi ve dışkının mikroskobik analizi yapılır.
Görüntüleme Yöntemleri:
Endoskopi: Üst gastrointestinal sistem (yemek borusu, mide, bağırsak) detaylı incelenir.
Kolonoskopi veya kapsül endoskopi: Kanama kaynağını tespit etmek için kullanılır.
Radyolojik görüntüler: Bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans (MR) veya anjiyografi.
İleri Tetkikler: Biyopsi, genetik testler veya enfeksiyon taramaları gerekebilir.
Melena Tedavisi Nasıl Yapılır?
Melena tedavisi, kanamanın nedenine ve şiddetine bağlı olarak planlanır:
Medikal Tedavi: Helicobacter Pylori enfeksiyonu varsa antibiyotik, asit baskılayıcı ilaçlar kullanılır. İlaç kaynaklı kanamalarda ilaç değişikliği yapılır.
Endoskopik Müdahale: Kanama bölgesine endoskopi ile müdahale edilerek kanama durdurulabilir (ör. ülser veya varis tedavisi).
Cerrahi Müdahale: Tümör veya ciddi kanama durumlarında cerrahi gerekebilir.
Kan Transfüzyonu: Yoğun kan kaybı durumunda kan nakli yapılır.
Melena Durumunda Hangi Doktora Başvurulmalı?
Siyah renkli dışkı fark eden kişiler, vakit kaybetmeden bir gastroenteroloji uzmanına başvurmalıdır. Gastroenteroloji uzmanına ulaşılamıyorsa, dahiliye (iç hastalıkları) polikliniğinde ön değerlendirme yapılabilir. Hekim, kan testleri, gaita testi, karaciğer fonksiyon testleri ve endoskopik incelemelerle kanamanın kaynağını tespit eder. Gerekirse biyopsi alınarak patolojik inceleme yapılır.
Erken Teşhis Hayat Kurtarır!
Siyah renkli dışkı, ciddi bir sağlık sorununun habercisi olabilir. Melena fark ettiğinizde, kan kaybına bağlı komplikasyonları önlemek için en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurun. Erken teşhis ve tedavi, kanama kaynaklı sorunların önüne geçerek sağlığınızı korumanıza yardımcı olur.
