SICAK havalarda böbrek sağlığının göz ardı edilmemesi uyarısında bulunan Nefroloji Uzmanı Dr. Merve Aktar, “Yaz aylarında sıvı kaybının artması, idrarın daha yoğun hale gelmesine ve taş oluşumuna yol açabilecek minerallerin (özellikle kalsiyum ve oksalat) çökmesine neden olur. Bu durum böbrek taşı gelişimini tetikler. Yeterli su içmeyen bireylerde bu risk belirgin şekilde artar. Böbrek taşı olanlar, günlük su tüketimini en az 2.5-3 litreye çıkarmalıdır. Açık renkli idrar üretmeye özen göstermelidir” dedi.
İAÜ VM Medical Park Florya Hastanesi Nefroloji Uzmanı Dr. Merve Aktar, yaz aylarında böbrek sağlığını korumanın yolları hakkında açıklamalarda bulundu.
Yaz aylarında böbrek sağlığının daha fazla dikkat gerektirdiğini söyleyen Uzm. Dr. Aktar, “Vücudumuzun sıvı ve elektrolit dengesini sağlayan en önemli organlarından biri olan böbrekler, aynı zamanda metabolizma atıklarını süzerek idrar yoluyla vücuttan uzaklaştırır. Ancak yaz aylarında artan hava sıcaklıklarıyla birlikte terleme yoluyla ciddi miktarda sıvı kaybı yaşanır. Bu durum, böbreklere gelen kan akımının azalmasına ve atık maddelerin yeterince süzülememesine neden olabilir. Böbreklerimiz, yeterli sıvı alımı olmadığı durumlarda adeta susuz kalır ve bu da böbrek işlevlerinde bozulmalara yol açabilir. Sıvı kaybı arttıkça, özellikle yaşlılar, çocuklar, diyabet, tansiyon ya da kalp hastalığı olan bireylerde böbrek hasarı gelişme riski ciddi şekilde yükselir. Yetişkin bir bireyin ortalama günlük su ihtiyacı, hava sıcaklığı ve fiziksel aktivitesine bağlı olarak 2 ila 2.5 litre arasında değişir. Ancak bu ihtiyaç sadece içilen suyla değil; tüketilen meyve, sebze ve sıvı içeren gıdalarla da karşılanmalıdır. Yaz aylarında bu miktarın artırılması önem taşır” diye konuştu.
‘VÜCUTTA SU EKSİKLİĞİ GÖRÜLEBİLİR’
Sıcak havalarda böbreklerin nasıl etkilendiğinden bahseden Uzm. Dr. Aktar, “Aşırı sıcaklarda vücut ısısını dengelemek için terleme yoluyla sıvı kaybı artar. Bu kayıp yerine konmadığında, vücutta su eksikliği baş gösterir. Bu durum böbreklerin atık maddeleri süzmesini ve idrarla atmasını zorlaştırır. Özellikle yazın ağır fiziksel aktivite yapan kişilerde bu risk daha da artar” dedi.
‘TERLEME İLE OLUŞAN SIVI KAYBINA DİKKAT’
Terleme ile oluşan sıvı kaybının böbreklere etkisine değinen Uzm. Dr. Aktar, “Yaz aylarında sıcaklık ve nem oranı arttıkça, terleme yoluyla saatte 0.5 ila 1.5 litreye kadar sıvı kaybı yaşanabilir. Gün boyunca bu miktar 3-5 litreyi bulabilir. Bu kadar büyük bir sıvı kaybı karşılanmadığında vücudun sıvı dengesi bozulur, tansiyon düşer ve böbreklere giden kan akışı azalır. Bu da idrar üretimini azaltarak vücuttaki toksik maddelerin birikmesine neden olur. İdrar renginin koyulaşması, halsizlik, baş dönmesi ve yorgunluk gibi belirtiler bunun ilk sinyalleri olabilir. Özellikle kalp, böbrek ve tansiyon hastalarının bu konuda çok dikkatli olması gerekir” ifadelerini kullandı.
‘GÜNLÜK SU İHTİYACI KİŞİDEN KİŞİYE DEĞİŞEBİLİR’
Günlük su ihtiyacının kişisel özelliklere göre değişiklik gösterdiğini anlatan Uzm. Dr. Aktar, “Ortalama bir yetişkinin günlük su ihtiyacı 1500 cc/m² olup vücut yüzey alanı üzerinden hesaplanır. Bu da ortalama 2-2.5 litre suya karşılık gelir. Yaşlı bireylerde, susama hissi yaşla birlikte azalır. Bu yüzden susamayı beklemeden düzenli aralıklarla su içmeleri gerekir. Spor yapanlar veya açık havada çalışanlar daha fazla sıvı kaybettikleri için bu ihtiyacı artırmalıdır. Çocuklar ve gebeler gibi özel gruplarda da su ihtiyacı daha yüksektir” açıklamasında bulundu.
‘BÖBREK TAŞI OLUŞUMU ARTABİLİR’
Yaz aylarında böbrek taşı oluşumunun artabileceğini söyleyen Uzm. Dr. Aktar, şu bilgileri paylaştı:
“Yaz aylarında sıvı kaybının artması, idrarın daha yoğun hale gelmesine ve taş oluşumuna yol açabilecek minerallerin (özellikle kalsiyum ve oksalat) çökmesine neden olur. Bu durum böbrek taşı gelişimini tetikler. Yeterli su içmeyen bireylerde bu risk belirgin şekilde artar.”
‘GÜNLÜK SU TÜKETİMİ EN AZ 2.5–3 LİTREYE ÇIKARILMALI’
Uzm. Dr. Aktar, böbrek taşı olan bireylerin dikkat etmesi gereken noktaları ise şöyle sıraladı: “Günlük su tüketimini en az 2.5-3 litreye çıkarmalıdır. Açık renkli idrar üretmeye özen göstermelidir. Aşırı tuzlu, proteinli ve oksalat içeriği yüksek gıdalardan uzak durmalıdır (ıspanak, çikolata, kuru yemiş gibi). Hareket etmeyi ihmal etmemeli, idrar yollarının sürekli çalışmasına yardımcı olmalıdır. Su oranı yüksek meyve ve sebzeler böbrek sağlığı için faydalıdır. Salatalık, karpuz, kavun, kabak, domates, portakal gibi besinler sıvı alımını destekler. Bireyin diyabet, hipertansiyon, böbrek yetmezliği gibi ek hastalıkları varsa, bazı meyve-sebzelerdeki potasyum ve sıvı içeriğine dikkat edilmelidir. Kişisel beslenme planı, bir diyetisyen ve hekim eşliğinde düzenlenmelidir.”
‘FAZLA PROTEİN TÜKETİMİNDEN KAÇINILMALI’
Aşırı protein tüketiminin böbrek sağlığını olumsuz etkileyebileceğine dikkat çeken Uzm. Dr. Aktar, “Aşırı protein alımı (örneğin vücut ağırlığının kilogramı başına 2 g’dan fazla) böbreklere fazladan yük bindirir. Bu durum sıcak havalarda dehidratasyonla birleştiğinde böbreklerin taşıması gereken atık yükü artar. Özellikle et, süt ürünleri ve protein tozu gibi kaynakların aşırı tüketimi bu riski artırır. Protein alımı dengeli olmalıdır, kişinin yaşına, kilosuna, aktivite düzeyine ve sağlık durumuna göre günlük protein ihtiyacı aşılmamalıdır Ortalama bireyler için bu miktar 0.8-1 g/kg/gün arasıdır” dedi.
KRONİK BÖBREK HASTALARINA ÖNERİLER
Kronik böbrek hastalarının sıcak havalarda nelere dikkat etmesi gerektiğinden bahseden Uzm. Dr. Aktar, “Erken evre hastalarda sıvı tüketimi genellikle artırılabilir. Ancak hekim kontrolünde yapılmalıdır. Geç evre hastalarda, özellikle sıvı birikimi, tansiyon kontrolü ve elektrolit dengesizliği riskine karşı sıvı alımı sınırlandırılmış olabilir. Diyalize giren hastalarda, aradaki günlerde susama hissi daha fazla olur. Ancak önerilen sıvı kısıtlamasına dikkat edilmesi gerekir. Sodyum kısıtlaması ve tartı takibi bu dönemde çok önemlidir. Ayrıca sıvı yüklenmesi bulgularına (nefes darlığı, ödem, tansiyon yüksekliği) karşı uyanık olunmalıdır” ifadelerini kullandı.
BÖBREK SAĞLIĞINI KORUMAK İÇİN TAVSİYELER
Uzm. Dr. Aktar, son olarak yaz aylarında böbrek sağlığını korumak için şu önerilerde bulundu:
“Gün boyunca sık aralıklarla su için. Susamayı beklemeyin.
“Sabah idrarınızın rengine bakın, açık sarı olmasına özen gösterin.
“Güneşin en dik olduğu saatlerde dışarıda bulunmayın.
“Aşırı tuz ve protein tüketiminden kaçının.
“İlaçlarınızı hekiminizle birlikte gözden geçirin.
“İdrar miktarınızda azalma, şişlik, halsizlik veya bilinç bulanıklığı olursa hemen bir sağlık kuruluşuna başvurun.”
